نقص دیواره بین بطنی(VSD) یک نارسایی قلبی شایع و مادرزادی است. حفره(نارسایی) در دیواره جداکننده بطن های قلب (سپتوم) اتفاق می افتد و باعث می شود خون از سمت چپ به سمت راست قلب جریان یابد. بنابراین خون غنی از اکسیژن به جای اینکه به سراسر بدن برود به ریه ها برمی گردد و کار قلب را سخت می کند.
شاید یک نقص جزئی سپتوم بطنی مشکلی ایجاد نکند و VSDهای کوچک به خودی خود بسته شوند. VSDهای متوسط یا بزرگ تر باید در همان اوایل زندگی جراحی شوند تا عوارضی به وجود نیاید.
علائم
علائم و نشانه های نارسایی قلبی جدی معمولاً در روزها، هفته ها یا ماه های اول زندگی کودک بروز می کنند. علائم نقص سپتوم بطنی(VSD) در بچه ها شامل موارد زیر است:
- تغذیه نامناسب، عدم رشد
- تنفس سریع یا تنگی نفس
- خستگی زودهنگام
شاید شما و پزشک در بدو تولد متوجه علائم نقص دیواره بین بطنی نشوید. اگر نقص جزئی باشد، علائم تا اواخر دوران کودکی ظاهر نمی شوند. علائم و نشانه ها بسته به اندازه حفره و سایر نارسایی های قلبی مرتبط متفاوت هستند .
شاید پزشک هنگام شنیدن صدای قلب کودک با گوشی پزشکی صدای سوفل قلبی را تشخیص داده و به نارسایی قلبی شک کند. گاهی می توان VSD را قبل از تولد بچه با استفاده از سونوگرافی تشخیص داد.
گاهی تا زمان بلوغ VSD شناسایی نمی شود. تنگی نفس یا سوفل قلبی هنگام سمع قلب از نشانه های این بیماری است.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنیم؟
در موارد زیر به پزشک مراجعه کنید؛ اگر نوزاد یا کودک شما:
- هنگام غذاخوردن یا بازی خیلی زود خسته می شود.
- وزن اضافه نمی کند.
- هنگام خوردن یا گریه دچار تنگی نفس می شود.
- نفس نفس می زند یا تنگی نفس دارد.
در موارد زیر با پزشک تماس بگیرید:
- تنگی نفس هنگامی که به خودتان فشار می آورید یا زمانی که دراز می کشید.
- ضربان قلب سریع یا نامنظم
- خستگی یا ضعف
علل
نقایص قلبی مادرزادی ناشی از مشکلاتی است که اوایل رشد قلب بوجود می آید اما اغلب هیچ علت مشخصی ندارد. ژنتیک و محیط هم در این زمینه موثرند. VSD می تواند به تنهایی یا همراه با سایر نقایص قلبی مادرزادی اتفاق بیفتد.
در طول رشد جنین نقص دیواره بین بطنی زمانی اتفاق می افتد که دیواره ماهیچه ای جداکننده دو طرف راست و چپ قلب(سپتوم) به طور کامل بین بطن ها تشکیل نمی شود.
معمولاً سمت راست قلب خون را به ریه ها پمپاژ می کند تا اکسیژن بگیرد؛ سمت چپ قلب هم خون غنی از اکسیژن را به کل بدن می فرستد. VSD اجازه می دهد که خون غنی از اکسیژن با خون فاقد اکسیژن مخلوط شده و در نتیجه فشار خون و جریان خون درون شریان های ریوی را افزایش می دهد. این کار باعث افزایش بار کاری قلب و ریه ها می شود. گاهی VSDها اندازه های مختلفی دارند و در قسمت های مختلف سپتوم ایجاد می شوند. بعضی اوقات یک یا چند VSD وجود دارد.
به علاوه شاید در مراحل بعدی زندگی یعنی معمولاً بعد از حمله قلبی VSD بوجود آید که عارضه بعضی پروسجرهای قلبی محسوب می شود.
ریسک فاکتورها
نقایص سپتوم بطنی می تواند ارثی باشد و به خاطر مشکلات ژنتیکی مثل سندرم داون ایجاد شود. اگر در حال حاضر یکی از بچه هایتان نارسایی قلبی دارد، باید قبل از تولد فرزند بعدی مشاوره ژنتیک انجام دهید.
عوارض
شاید یک نقص جزئی در سپتوم بطنی هیچ وقت مشکلی ایجاد نکند اما نقص های متوسط یا بزرگ می تواند طیفی از ناتوانی های خفیف تا کشنده را به دنبال داشته باشد. درمان در پیشگیری بسیاری از عوارض موثر است. در ادامه به بعضی از عوارض اشاره می کنیم:
- نارسایی قلبی: قلبی که VSD بزرگ یا متوسطی دارد، به سختی کار می کند و خون زیادی به ریه ها پمپاژ می شود. بدون درمان امکان ایجاد نارسایی قلبی وجود دارد.
- فشار خون ریوی: افزایش جریان خون ریوی ناشی از VSD باعث افزایش فشار خون در شریان های ریوی یا به اصطلاح پولمونری شده و گاهی آسیب های دائمی به دنبال دارد. این عارضه می تواند باعث معکوس شدن جریان خون از حفره شود(سندرم آیزنمنگر).
- اندوکاردیت: این عفونت قلبی یک عارضه غیرمعمول است.
- سایر مشکلات قلبی: ریتم غیر طبیعی قلب و مشکلات دریچه
پیشگیری
در بیشتر موارد شما نمی توانید برای پیشگیری از تولد نوزاد مبتلا به نقص دیواره بین بطنی کاری انجام دهید. با این حال باید تمام تلاش خود را بکنید تا بارداری سالمی داشته باشید. در اینجا به اصول اولیه اشاره می کنیم:
- مراقبت های اولیه دوران باداری را حتی قبل از حاملگی انجام دهید. قبل از باردار شدن در مورد سلامت خودتان با پزشک صحبت کنید و تغییرات سبک زندگی پیشنهادی پزشک برای یک بارداری سالم تر را به کار بندید. در صورت مصرف هرگونه دارو پزشک را در جریان بگذارید.
- رژیم غذایی متعادلی داشته باشید. یک مکمل ویتامینی حاوی فولیک اسید را در برنامه غذایی تان لحاظ کنید.
- ورزش منظم را فراموش نکنید. برای ایجاد برنامه ورزشی مناسب با پزشک صحبت کنید.
- از خطرات دور بمانید. مواردی مثل الکل، تنباکو و مواد مخدر را کنار بگذارید.
- از عفونت پیشگیری کنید. مطمئن شوید که قبل از بارداری همه واکسن های لازم را دریافت کرده اید. بعضی عفونت های خاص برای جنین در حال رشد مضرند.
- دیابت را کنترل کنید. اگر دیابت دارید قبل از بارداری با مراجعه به پزشک آن را به خوبی کنترل کنید.
اگر سابقه خانوادگی نارسایی قلبی یا دیگر بیماری های ژنتیکی را دارید حتماً قبل از بارداری مشاوره ژنتیک انجام دهید.
تشخیص
نقایص سپتوم بطنی(VSD) اغلب باعث سوفل قلبی می شود که با گوشی طبی قابل سمع است. اگر دکتر سوفل قلبی را بشنود یا علائم یا نشانه هایی دال بر نارسایی قلبی پیدا کند احتمالاً آزمایشات دیگری را هم تجویز می کند:
- اکوکاردیوگرافی. در این آزمایش امواج صوتی یک تصویر ویدئویی از قلب تولید می کنند. شاید پزشک از این آزمایش برای تشخیص نقص دیواره بین بطنی یا تعیین اندازه، محل و شدت آن کمک بگیرد. این روش گاهی در تشخیص سایر مشکلات قلبی هم به کار ی رود. اکوکاردیوگرافی را می توان روی جنین هم انجام داد.
- الکتروکاردیوگرام(ECG). این آزمایش فعالیت الکتریکی قلب را با استفاده از الکترودهای چسبیده به پوست ثبت کرده و در تشخیص نارسایی های قلبی یا اختلال ریتم موثر است.
- پرتونگاری قفسه سینه. تصویر اشعه ایکس به پزشک کمک می کند تا با مشاهده قلب و ریه ها هر گونه بزرگ شدگی قلب یا تجمع مایع در ریه ها را تشخیص دهد.
- کاتتریزاسیون قلبی. در این آزمایش یک لوله انعطاف پذیر به نام کاتتر از شریان کشاله ران یا بازو وارد بدن شده و به سمت قلب هدایت می شود. با این روش پزشک نارسایی های قلبی مادرزادی را تشخیص داده و عملکرد دریچه ها و حفره های قلبی را بررسی می کند.
- پالس اکسیمتری. یک گیره کوچک که روی نوک انگشت قرار گرفته و میزان اکسیژن موجود در خون را می سنجد.
درمان
خیلی از نوزادانی که با نقص جزئی دیواره بین بطنی با دنیا می آیند نیاز به جراحی ندارند. بعد از تولد شاید پزشک بخواهد کودک را معاینه کرده و علائم را درمان کند ، در همین حال منتظر است ببیند آیا سوراخ به خوبی خود بسته می شود یا نه.
نوزادانی که نیاز به ترمیم جراحی دارند همان سال اول تحت عمل قرار می گیرند. کودکان و بزرگسالانی که نقص دیواره بین بطنی متوسط یا بزرگی دارند یا علائم شدیدی را تجربه می کنند باید عمل شوند تا حفره بسته شود.
بعضی از نقایص جزئی دیواره بین بطنی با جراحی بسته می شود تا از عوارض مربوطه مثل آسیب دریچه های قلبی جلوگیری شود. خیلی از افراد مبتلا به نقص های جزئی دیواره بین بطنی زندگی پرباری دارند و مشکلات زیادی را تجربه نمی کنند.
نوزادانی که VSDهای بزرگی دارند یا هنگام تغذیه خیلی زود خسته می شوند برای رشد به مواد مغذی بیشتری نیاز دارند. بعضی از نوزادان برای درمان نارسایی قلبی باید دارو مصرف کنند.
داروها
مصرف دارو برای نقص دیواره بین بطنی به شدت علائم نارسایی قلبی بستگی دارد. هدف دارودرمانی کاهش حجم مایع در گردش و ریه هاست. داروهای دیورتیکی مثل فوروزماید یا لازیکس میزان خونی که باید پمپاژ شود را کاهش می دهد.
جراحی یا سایر اقدامات
درمان جراحی نقص دیواره بین بطنی شامل بستن یا وصله کردن دهانه غیرطبیعی بین بطن هاست. اگر شما یا فرزندتان برای ترمیم نقص سپتوم بین بطنی تحت جراحی قرار می گیرید باید بدانید که جراحی بایستی توسط جراح و متخصصان قلب مجرب انجام شود.
بعضی از روش های درمان VSD عبارتند از:
- جراحی ترمیمی: این روش انتخابی در بیشتر موارد شامل جراحی قلب باز تحت بیهوشی عمومی است. جراح به دستگاه قلب- ریه و برشی در قفسه سینه نیاز دارد.. پزشک برای بستن سوراخ از چسب یا بخیه استفاده می کند.
- روش کاتتریزاسیون: بستن نقص دیواره بین بطنی حین کاتتریزاسیون نیازی به باز کردن قفسه سینه ندارد بلکه پزشک یک لوله نازک به نام کاتتر را به داخل عروق خونی کشاله ران وارد کرده و آن را به سمت قلب هدایت می کند. سپس با استفاده از یک دستگاه مشبک با اندازه مشخص حفره را می بندد. بعد از ترمیم برای اطمینان از بسته ماندن حفره بین بطنی و بررسی علائم و عوارض باید تا مدت ها معاینه شوید. بر حسب اندازه سوراخ و جود سایر مشکلات، پزشک می گوید که چند وقت یک بار نیاز به معاینه دارید.
سبک زندگی و درمان های خانگی
بعد از ترمیم نقص دیواره بین بطنی(VSD)، شما یا فرزندتان باید تا آخر عمر مراقبت های پزشکی دریافت کنید تا بررسی شرایط مشخص شود آیا علائم یا عوارضی دارید یا خیر.
شاید پزشک توصیه کند به طور منظم به یک متخصص بیماری های قلبی مادرزادی مراجعه کنید. در این مراجعات پزشک شما یا فرزندتان را معاینه کرده و برای بررسی شرایط آزمایشاتی را تجویز می کند. در اینجا به چند نکته برای کنترل شرایط شما یا فرزندتان اشاره می کنیم:
- به بارداری خیلی دقت کنید. قبل از باداری با یک پزشک مجرب در زمینه بیماری های قلبی صحبت کنید تا بینید آیا بارداری برایتان خطری ندارد. در شرایطی که دارو مصرف می کنید این موضوع اهمیت بیشتری پیدا می کند. مراجعه به متخصص زنان و زایمان و متخصص قلب در دوران بارداری خیلی مهم است.
ترمیم VSD بدون عوارض یا داشتن یک حفره کوچک بارداری شما را زیاد تهدید نمی کند با اینحال عدم درمان نقص بین بطنی، وجود یک حفره بزرگ یا سایر نقایص قلبی برای مادر و جنین خطرناک است.
پزشکان اکیداً به زنان مبتلا به سندرم آیزنمنگر توصیه می کنند که به دلیل عوارض زیاد باردار نشوند.
- پیشگیری از اندوکاردیت. معمولاً شما یا فرزندتان برای پیشگیری از عفونت پوشش داخلی قلب(اندوکاردیت) قبل از انجام بعضی پروسجرهای دندانپزشکی نیازی به مصرف آنتی بیوتیک ندارید.
با اینحال اگر قبلاً اندوکاردیت ، تعویض دریچه قلب یا جراحی ترمیم VSD با مواد مصنوعی داشته باشید یا حفره دیواره بین بطنی شما به قدری بزرگ است که باعث کاهش سطح اکسیژن می شود ، باید آنتی بیوتیک مصرف کنید.
برای بیشتر مبتلایان به نقص دیواره بین بطنی ، بهداشت دهان و دندان و مراجعه منظم به دندانپزشک در پیشگیری از اندوکاردیت موثر است.
- توصیه های ورزشی را دنبال کنید. پزشک می تواند در مورد فعالیت های ورزشی بی خطر برای شما و فرزندتان توصیه هایی داشته باشد. اگر بعضی از فعالیت ها با خطرات خاصی همراهند، بچه را تشویق کنید ورزش ایمن تری را انجام دهد. یادتان باشد که خیلی از بچه های مبتلا به VSD می توانید زندگ سالم، پربار و کاملاً فعالی داشته باشند.
کودکانی که دارای نقص های کوچک یا سوراخ های ترمیم شده اند معمولاً محدودیت های کم تری برای فعالیت یا ورزش دارند. بچه هایی که قلبشان پمپاژ طبیعی ندارد باید محدودیت هایی را رعایت کنند. کودک مبتلا به فشار خون بالای ریوی برگشت پذیر(سندرم آیزنمنگر) بیشترین محدودیت را دارند.
مقابله و حمایت
پیوستن به یک گروه حمایتی برای خانواده های دارای فرزند مبتلا به نقص قلبی موثر است. گروه های حمایتی می توانند به والدین ، خانواده ها و مراقبین کمک کنند تا جواب سوالاتشان را پیدا کنند، با خانواده های دیگر در ارتباط باشند و امیدها و نگرانی هایشان را با کسانی که مشکلات مشابهی دارند، در میان بگذارند.
آمادگی برای ویزیت پزشک
اگر شما یا فرزندان علائم و نشانه های شایع نقص دیواره بین بطنی را دارید با پزشک تماس بگیرید. بعد از معاینه اولیه، احتمالا پزشک شما یا بچه را به یک متخصص تشخیص و درمان بیماری های قلبی ارجاع می دهد.
اطلاعات زیر به شما کمک می کند که برای ویزیت آماده شوید.
چه کاری می توانید انجام دهید:
- علائم و نشانه های خود یا فرزندتان و مدت زمان وجود این علائم را بنویسید.
- اطلاعات پزشکی کلیدی مثل سایر بیماری ها یا اسم داروهای مصرفی یا اقدامات درمانی که تا الان انجام شده را یادداشت کنید.
- یکی از اعضای خانواده یا دوستانتان را به عنوان همراه ببرید تا در یادآوری صحبت های پزشک به شما کمک کند.
- سوالاتی که می خواهید از پزشک بپرسید را بنویسید.
در ویزیت اول باید این سوالات را از پزشک بپرسید:
- علت احتمالی این علائم چیست؟
- آیا علل احتمالی دیگری هم وجود دارد؟
- چه آزمایشاتی لازم است؟
- آیا باید با متخصص مشورت کرد؟
در صورت ارجاع به متخصص قلب این سوالات را بپرسید:
- نقص چقدر بزرگ است؟
- خطر عوارض این بیماری چقدر است؟
- چه درمانی را توصیه می کنید؟
- هر چند وقت یکبار باید آزمایش بدهم و وقت ویزیت بگیرم؟
- در خانه باید به چه علائم و نشانه هایی توجه کنم؟
- چشم انداز درازمدت این بیماری چیست؟
- آیا محدودیت غذایی یا فعالیتی خاصی را توصیه می کنید؟
هر سوالی دارید بپرسید.
از پزشک خود چه انتظاری دارید؟
احتمالا پزشک این سوالات را می پرسد:
اگر شما فرد مبتلا باشید:
- چه علائمی دارید؟
- علائم از چه زمانی شروع شد؟
- آیا به مرور زمان علائم بدتر شده اند؟
- آیا در خانواده تان سابقه بیماری قلبی دارید؟
- آیا تحت درمان هستید یا اخیراً برای سایر بیماری ها تحت درمان قرار گرفته اید؟
- آیا قصد بارداری دارید؟
اگر کودک شما بیمار باشد:
- آیا کودک هنگام بازی یا غذاخوردن به سادگی خسته می شود؟
- آیا بچه وزن اضافه می کند؟
- آیا کودک هنگام غذاخوردن یا گریه کردن نفس نفس می زند یا تنگی نفس دارد؟
- آیا کودک بیماری دیگری هم دارد؟
نظرات کاربران