لوسمی چیست؟
لوسمی سرطان سلول های خونی است .
گلبول های خون چندین رده گسترده دارند که برای مثال می توان از گلبول های قرمز (RBCs) ، گلبول های سفید (WBCs) و پلاکت ها نام برد.
به طور کلی لوسمی به سرطان WBCs اشاره دارد. WBCs بخش مهمی از سیستم ایمنی بدن شما هستند.
آن ها از بدن در برابر تهاجم باکتری ها ، ویروس ها ، قارچ ها و سلول های غیرعادی و سایر عوامل بیگانه محافظت می کنند.
در سرطان خون یا همان لوسمی WBCs عملکرد عادی خود را از دست می دهند. به علاوه به سرعت تقسیم می شوند و در نهایت سلول های سالم را درگیر می کنند.
WBCs عمدتا در مغز استخوان ساخته می شوند اما انواع خاصی از آن ها در گره های لنفاوی ، طحال و غده تیموس نیز تولید می شوند.
این سلول ها پس از تولید از طریق جریان خون و لنف ( مایعی که توسط سیستم لنفاوی ترشح می شود) به سراسر قسمت های بدن منتقل شده و در غدد لنفاوی و طحال متمرکز می شوند.
ریسک فاکتورهای لوسمی
علل سرطان خون ناشناخته اند با این حال برخی ریسک فاکتورهای مشخص می توانند خطر ابتلا به این بیماری را افزایش دهند که در ادامه به چند مورد اشاره می کنیم:
- سابقه خانوادگی
- استعمال دخانیات که ریسک ابتلا به لوسمی میلوئیدی حاد (AML )را افزایش می دهد.
- اختلالات ژنتیکی مانند سندرم داون
- اختلالات خونی مانند سندرم میلودیسپلاستیک که گاهی آن را پری لوکمیا می نامند.
- سابقه شیمی درمانی یا پرتودرمانی
- قرارگیری در معرض تشعشعات شدید
- تماس با مواد شیمیایی مانند بنزن
انواع لوسمی
شروع لوسمی می تواند حاد(شروع ناگهانی) یا مزمن( شروع تدریجی) باشد .
در لوسمی حاد سلول های سرطانی به سرعت تکثیر می شوند.
در لوسمی مزمن بیماری به آهستگی پیشرفت کرده و شاید علایم اولیه خیلی خفیف باشند.
لوسمی نیز براساس نوع سلول تقسیم بندی می شود ؛ اگر لوسمی شامل سلول های میلوئیدی باشد ، آن را لوسمی میلوژنوس می نامند.
سلول های میلوئید ، سلول های خونی نابالغی هستند که به طور معمول به گرانولوسیت یا مونوسیت تبدیل می شوند.
وقتی دراین بیماری لنفوسیت ها درگیر شوند به آن لوسمی لنفوسیتی می گویند. چهار نوع اصلی لوسمی به شرح زیر است :
لوسمی میلوژنوس حاد (AML)
لوسمی میلاوژنوس حاد (AML) در کودکان و بزرگسالان اتفاق می افتد.
براساس برنامه نظارت ،اپیدمیولوژی ویافته های نهایی انستیتو ملی سرطان (NCI) ، سالیانه حدود 21000 مورد جدید AML در ایالت متحده ثبت می شود.
AML شایع ترین نوع لوسمی است و میزان بقای 5 یال برای AML معادل 26.9% است.
لوسمی لنفوسیتی حاد (ALL)
لوسمی لنفوسیتی حاد (ALL) بیشتر در کودکان شایع است.
NCI برآورد می کند که سالیانه 6000 مورد جدید ابتلا به ALL شناسایی می گردد.
میزان بقای 5 سال برای ALL معادل 68.2% است.
لوسمی میلوژنوس مزمن (CML)
لوسمی میلوژنوس مزمن (CML) اکثرا در بزرگسالان رخ می دهد.
هر سال حدود 9000 مورد جدید CML ثبت می شود.
میزان بقای 5 سال برای CML معادل 66.9% است.
لوسمی لنفوسیتی مزمن (CLL)
لوسمی لنفوسیتی مزمن(CLL) به احتمال در افراد بالای 55 سال دیده می شود و در کودکان بسیار نادر است.
براساس گزارشات NCI ، سالانه 20000 مورد ابتلای جدید CLL تشخیص داده می شود.
میزان بقای 5 سال برای CLL معادل 83.2% است.
لوسمی سلول مویی نوعی سرطان خون بسیار کمیاب و از زیرمجموعه های CLL است. نام این بیماری از ظهور لنفوسیت های سرطانی زیر میکروسکوپ گرفته شده است.
علایم لوسمی
علایم لوسمی عبارتند از :
- تعریق بیش از حد بویژه در شب ( تعریق شبانه)
- خستگی و ضعفی که با استراحت از بین نمی رود.
- کاهش وزن ناخواسته
- درد استخوان و حساسیت به لمس
- غدد لنفاوی متورم و بدون درد (بویژه در ناحیه گردن و زیربغل)
- بزرگ شدن کبد یا طحال
- لکه های قرمز روی پوست با نام پتشی
- خونریزی و کبودی سریع
- تب و لرز
- عفونت مکرر
علاوه براین لوسمی می تواند در اندام های درگیر سلول های سرطانی علایمی را ایجاد کند.
برای مثال اگر بیماری سیستم عصبی مرکزی را درگیر کند ، باعث سردرد ، تهوع و استفراغ ، سردرگمی ، عدم کنترل عضلانی و تشنج خواهد شد.
لوسمی همچنین می تواند به اندام های دیگر بدن گسترش یابد از جمله :
- ریه
- دستگاه گوارش
- قلب
- کلیه
- بیضه
تشخیص لوسمی
اگر ریسک فاکتور یا علایم خاصی دارید ، می توان به سرطان مشکوک شد.
پزشک کار خود را با تاریخچه کامل پزشکی و معاینه جسمی آغاز می کند اما نمی توان با یک معاینه فیزیکی لوسمی را تشخیص داد ؛ بلکه پزشکان برای تشخیص بیماری از آزمایش خون ، بیوپسی و آزمایشات تصویربرداری کمک می گیرند.
آزمایشات
انواع مختلفی از آزمایشات برای تشخیص لوسمی وجود دارند. شمارش کل خون تعداد RBCs ، WBCs و پلاکت ها را مشخص می سازد.
با بررسی میکروسکوپی خون می توان به وجود سلول هایی با ظاهر غیرعادی پی برد.
اسکن بیوپسی بافت مغز استخوان و غدد لنفاوی در تشخیص لوسمی موثر است.
این نمونه های کوچک قادرند انواع سرطان خون و میزان رشد آن را مشخص سازند. بیوپسی اندام هایی مانند طحال و کبد نشان می دهد که آیا سرطان گسترش یافته است یا نه .
تعیین مراحل بیماری
پس از تشخیص لوسمی باید مرحله بیماری مشخص شود.
این کار به پزشک کمک می کند تا چشم انداز بیماری شما را ترسیم نماید.
AML و ALL براساس ظاهر سلول های سرطانی زیر میکروسکوپ و نوع سلول های درگیر مرحله بندی می شوند.
برای مرحله بندی ALL و CLL باید در زمان تشخیص به تعداد WBCs توجه کرد.وجود گلبول های سفید نابالغ یا میلوبلاست ها در خون و مغز استخوان در تعیین مرحله بیماری AML و CML موثر است.
ارزیابی پیشرفت
می توان برای ارزیابی پیشرفت بیماری از آزمایشات دیگری استفاده کرد:
- فلوسایتومتری با بررسی DNA سلول های سرطانی ، میزان رشد را مشخص می سازد.
- آزمایشات عملکرد کبد نشان می دهد آیا سلول های سرطانی کبد را مورد تهاجم قرار داده اند یا خیر.
- لومبار پانکچر با واردکردن یک سوزن خیلی نازک بین مهره های کمری انجام می شود. با این پروسجر دکتر از مایع مغزی نخاعی نمونه برداری کرده و مشخص می شود که آیا سرطان به سیستم عصبی مرکزی گسترش یافته یا نه.
- آزمایشات تصویربرداری اعم از اشعه ایکس ، سونوگرافی و سی تی اسکن به پزشک کمک می کند هرگونه آسیب ناشی از لوسمی به اندام ها را بررسی نماید.
درمان لوسمی
لوسمی معمولا توسط یک هماتولوژیست – انکولوژیست درمان می شود.
این پزشکان در زمینه خون شناسی و سرطان شناسی تخصص دارند.
درمان به و مرحله بیماری بستگی دارد.
برخی از انواع لوسمی به آرامی رشد می کنند و نیازی به درمان فوری ندارند ؛ با اینحال معمولا درمان لوسمی شامل یک یا چند مورد از موارد زیر است :
- شیمی درمانی با دارو برای از بین بردن سلول های سرطانی . برحسب نوع لوسمی از یک یا چند داروی ترکیبی استفاده می شود.
- در پرتودرمانی با کاربرد پرتوهای پرانرژی ، سلول های سرطانی نابود شده و رشد آن ها متوقف می گردد. تابش به یک نقطه خاص از بدن یا کل بدن اعمال می شود.
- پیوند سلول های بنیادی ، سلول های بیمار مغز استخوان را با سلول های سالم خودی(پیوند اتولوگ) یا یک فرد دهنده (پیوند allologous ) جایگزین می کند. این پروسجر را پیوند مغز استخوان می نامند.
- درمان ایمنی یا بیولوژیکی به سیستم ایمنی شما کمک می کند تا سلول های سرطانی را شناخته و نابود سازد.
- در درمان هدفمند داروهایی بکار می رود که از آسیب پذیری سلول های سرطانی استفاده می کنند. به عنوان مثال ایماتینیب داروی هدفمندی است که معمولا علیه CML مصرف می شود.
چشم انداز بلندمدت
چشم انداز بلند مدت برای مبتلایان به لوسمی به نوع سرطان و مرحله تشخیص آن بستگی دارد.
هرچه سرطان زودتر تشخیص داده شده و سریع تر درمان شود ، شانس بهبودی بیشتر است.
فاکتورهایی نظیر سن ، سابقه اختلالات خونی و جهش های کروموزمی تاثیر منفی بر چشم انداز بیماری دارد.
طبق گزارش NCI تعداد مرگ ومیر ناشی از لوسمی از سال 2005 تا 2014 سالانه 1 درصد کاهش یافته است.
از سال 2007 تا 2013 میزان بقای 5 سال (یعنی درصد بقای فرد در مدت 5 سال پس از تشخیص و شروع درمان) 60.6% بود. با اینحال شایان ذکر است این رقم شامل تمامی گروه های سنی و همه انواع لوسمی است .
برای درمان لوسمی با کادر پزشکی خود همکاری کنید .
به خاطر داشته باشید که شرایط هر فردی متفاوت است.
نظرات کاربران