امروزه حدود 65 میلیون نفر در سراسر جهان از بیماری صرع رنج می برند.
در ایران به ازای هر هزار نفر، ۱۷ نفر مبتلا به صرع هستند و این موضوع بیانگر آن است که تعداد مبتلایان در ایران ۲ تا ۳ برابر آمار جهانی است.
صرع نوعی اختلال مزمن است که باعث تشنج بدون علامت و عودکننده می شود.
تشنج در نتیجه افزایش ناگهانی فعالیت الکتریکی مغز بوجود می آید و به طور کلی به دو دسته تقسیم می شود :
تشنج های عمومی که کل مغز را تحت تاثیر قرار می دهند و تشنج های کانونی یا جزئی که تنها بر بخشی از مغز تاثیرگذارند.
گاهی تشخیص تشنج خفیف امر دشواری است.
این نوع تشنج چند ثانیه طول می کشد و در طی این مدت شما نسبت به زمان و مکان آگاهی ندارید.
تشنج های قوی تر با اسپاسم و گرفتگی غیرقابل کنترل عضلات همراهند و ممکن است چند ثانیه تا چند دقیقه طول بکشند.
برخی افراد حین حملات تشنجی قوی گیج شده و آگاهی خود را از دست می دهند و شاید پس از آن به یاد نیاورند که چه اتفاقی افتاده است.
تشنج معمولا به مدت کوتاهی بر ظاهر و اعمال فرد تاثیر می گذارد و در حین یک حمله تشنجی موارد زیادی می تواند رخ دهد.
به عنوان مثال هرکاری که مغز و بدن در حالت طبیعی انجام می دهند، می تواند در حین حمله نیز ادامه یابد.
چه افرادی مستعد صرع هستند؟
صرع و تشنج در هر سنی قابل مشاهده است.
از هر 26 نفر یک تن در طول زندگی به صرع مبتلا می شود.
فاکتورهایی نظیر وضعیت سلامت، سن و نژاد می توانند احتمال ابتلا به صرع و تشنج را افزایش دهند.
ریسک فاکتورها عبارتند از :
- نوزادانی که زودتر از زمان طبیعی بدنیا آمده اند ( اصطلاحا نوزادان پره ترم).
- کودکانی که در یک ماهه نخست زندگی به تشنج دچار شدند.
- کودکانی مبتلا به ناهنجاری مغزی
- خونریزی مغزی
- ناهنجاری عروق خونی مغزی
- آسیب جدی به سر یا کمبود اکسیژن مغز
- تومورهای مغزی
- عفونت مغز : آبسه، مننژیت یا آنسفالیت
- سکته مغزی ناشی از انسداد شریانی
- فلج مغزی
- ناتوانی های ذهنی و رشدی
- تشنجی که چند روز پس از آسیب دیدگی سر اتفاق افتد (تشنج اولیه پس از تروما)
- سابقه خانوادگی صرع یا تشنج ناشی از تب
- بیماری آلزایمر ( مراحل پیشرفته بیماری)
- اختلال طیف اوتیسم
- تشنج های مربوط به تب که به طور غیرمعمول طولانی شوند.
- دوره های طولانی تشنج یا تشنج های مکرر موسوم به بحران صرعی
- مصرف مواد غیرقانونی مانند کوکائین
- بی خوابی یا اختلال خواب
- بیماری ( با یا بدون تب)
- استرس روانی
- مصرف الکل یا تشنج پس از ترک الکل
- مصرف کوکائین یا سایر داروهای تفننی نظیر اکستازی
- جراحت خفیف سر مانند ضربه مغزی که فقط باعث از دست دادن مختصر هوشیاری می شود نمی تواند باعث صرع شود با اینحال هنوز تاثیر جراحت خفیف سر بر صرع ناشناخته است.
علایم و نشانه ها
تشنج برحسب اینکه در کدام بخش مغز اتفاق افتاده و این اختلال چه بخش هایی از مغز را درگیر کند، ویژگی های متفاوتی دارد.
علامت موقت بیماری عبارتند از :
از دست دادن هوشیاری یا آگاهی، اختلالات حرکتی، اختلال حسی( اعم از بینایی، شنوایی، چشایی)، اختلال خلقی یا سایر اختلالات شناختی.
مبتلایان به صرع بیش از سایرین به مشکلات جسمانی (مانند شکستگی و کبودی در اثر جراحات ناشی از تشنج) و اختلالات روانی نظیر اضطراب و افسردگی دچار می شوند.
به علاوه خطر مرگ زورس در این بیماران 3 برابر بیش از افراد عادی است و بیشترین میزان مرگ و میر زودرس در کشورهای کم درآمد و مناطق روستایی مشاهده می شود.
بخش عظیمی از دلایل مرگ و میر ناشی از صرع مانند سقوط، غرق شدگی، سوختگی و تشنج های طولانی مدت به طور بالقوه قابل پیشگیری هستند و این امر بالاخص در مورد کشورهای کم درآمد صدق می کند.
پیشگیری
به طور تقریبی 25% موارد صرع قابل پیشگیری است.
جلوگیری از آسیب دیدگی سر موثرترین روش مقابله با صرع پس از سانحه است.
می توان با انجام صحیح مراقبت های پیش از زایمان، موارد جدید صرع ناشی از تولد پره ترم را به حداقل رساند.
با مصرف دارو یا سایر روش ها، دمای بدن کودک مبتلا به تب را پایین آورید تا احتمال بروز تشنج کاهش یابد.
در پیشگیری از صرع مربوط به سکته باید به کاهش ریسک فاکتورهای قلبی عروقی توجه داشت.
به عنوان مثال اقدامات پیشگیری یا کنترل فشار خون بالا، دیابت و چاقی، عدم استعمال دخانیات یا مصرف بیش از حد الکل.
عفونت های سیستم عصبی مرکزی شایع ترین علت بروز صرع در مناطق گرمسیری است چون بسیاری از کشورهای با درآمد متوسط یا کم درآمد در این مناطق متمرکزند.
نابودسازی انگل ها و آموزش نحوه پیشگیری از عفونت می تواند روش موثری برای کاهش صرع در عرصه جهانی باشد.
برای مثال می توان به موارد ناشی از نئوسیستی سرکوزیس اشاره کرد.
درمان
به طور معمولان درمان صرع را با تجویز دارو شروع می کنند.
اگر داروها موثر نباشند، ممکن است جراحی یا سایر روش های درمانی پیشنهاد شود.
دارو
اکثر مبتلایان به صرع می توانند با مصرف یک داروی ضدتشنج که آن را ضدصرع نیز می نامند، از شر حمله های تشنجی خلاص شوند.
به علاوه در برخی موارد مصرف ترکیبی از داروها، از دفعات و شدت حملات می کاهد.
بسیاری از کودکان مبتلا به صرع که فاقد علایم هستند می توانند در نهایت درمان را قطع کرده و زندگی عاری از تشنج را تجربه کنند.
اگر بزرگسالان دو یا چند سال تشنج نداشته باشند، مجازند مصرف داروها را قطع کنند.
یقینا پزشک معالج درباره زمان مناسب قطع درمان اطلاعات لازم را به شما ارائه می کند.
یافتن داروی درست یا دوز مناسب کار پیچیده ای است.
پزشک با توحه به شرایط شما، دفعات تشنج، سن و فاکتورهای دیگر، داروی مناسب را تجویز خواهد کرد.
به علاوه پزشک باید از تمام داروهای مصرفی شما اطلاع داشته باشد تا تداخلات دارویی پیش نیاید.
احتمالا پزشک یک داروی ضد صرع با دوز پایین را تجویز می کند و سپس به تدریج دوز دارو افزایش می یابد تا زمانی که حملات به خوبی کنترل شوند.
داروهای ضدتشنج ممکن است عوارض جانبی داشته باشند که عوارض جانبی خفیف به شرح ذیل است :
- خستگی
- سرگیجه
- افزایش وزن
- کاهش تراکم استخوانی
- بثورات جلدی
- از دست دادن هماهنگی
- مشکلات گفتاری
- مشکلات حافظه و تفکر
- عوارض جانبی شدیدتر اما نادر عبارتند از :
- افسردگی
- افکار و رفتار خودکشی
- بثورات جلدی شدید
- التهاب اندام های خاصی مانند کبد
برای اینکه با مصرف دارو تشنج را به بهترین نحو ممکن کنترل کنید این مراحل را در نظر داشته باشید:
داروها را دقیقا مطابق دستور پزشک مصرف کنید.
همیشه قبل از مصرف نسخه عمومی دارو یا سایر داروهای تجویزی، داروهای بدون نسخه یا داروهای گیاهی با پزشک خود تماس بگیرید.
هرگز بدون مشوت با پزشک مصرف داروها را قطع نکنید.
درصورتیکه متوجه احساس افسردگی، افکار خودکشی یا سایر تغییرات غیرمعمول رفتاری یا خلقی شدید بالافاصله با پزشک تماس بگیرید.
در صورت بروز میگرن به پزشک مراجعه کنید.
ممکن است پزشک داروی ضد صرعی را تجویز کند که علاوه بر درمان صرع در پیشگیری از میگرن نیز موثر باشد.
دست کم نیمی از افرادی که به تازگی دچار صرع می شوند، با مصرف اولین نسخه دارویی از این بیماری نجات می یابند.
چنانچه داروهای ضدصرع نتایج مطلوبی به همراه نداشته باشند، ممکن است پزشک جراجی یا سایر روش های درمانی را پیشنهاد کند.
شما باید در جلسات پیگیری پس از درمان شرکت کنید تا ارزیابی صحیحی از داروها و روند درمان انجام شود.
نظرات کاربران