به گزارش خبرنگار اجتماعی خبرگزاری تسنیم، سگ‌های ولگرد به یکی از معضلات جدی در بسیاری از شهرهای ایران تبدیل شده‌اند.
این معضل نه تنها بر سلامت عمومی جامعه تأثیر منفی می‌گذارد بلکه می‌تواند به افزایش ترس و اضطراب در میان شهروندان منجر شود. به‌ویژه در سال‌های اخیر، با افزایش جمعیت سگ‌های ولگرد، نیاز به اتخاذ تدابیر و قوانین مؤثر برای کنترل این جمعیت به شدت احساس می‌شود.
در حال حاضر، بسیاری از شهرها با پدیده سگ‌های ولگرد دست و پنجه نرم می‌کنند. حضور این سگ‌ها در معابر عمومی، پارک‌ها و مناطق مسکونی به نگرانی‌های مختلفی از جمله خطر حمله، انتشار بیماری‌ها و آلودگی‌های زیست‌محیطی منجر شده است زیرا سگ‌های ولگرد می‌توانند حامل بیماری‌هایی مانند هاری، سالک و بیماری‌های میکروبی دیگر باشند که خطر انتقال آن‌ها به انسان‌ها و سایر حیوانات وجود دارد.
بیماری “هاری” یکی از کشنده‌ترین بیماری‌هایی است که از طریق سگ‌های ولگرد منتقل می‌شود و متأسفانه علیرغم گسترش زیرساخت‌های بهداشتی در کشور، باز هم سالانه شاهد قربانی شدن تعداد زیادی از شهروندان بر اثر گزش سگ‌ها و ابتلا به بیماری هاری هستیم.
طبق اذعان وزارت بهداشت، بیماری هاری در کشور ما هنوز یکی از معضلات بهداشتی ـ اقتصادی است و تقریبا همه استان‌ها کم و بیش به این بیماری آلوده هستند.
این بیماری مرگبار نوعی بیماری حاد ویروسی است که از طریق پستانداران به انسان منتقل می‌شود. گزش سگ باعث 99 درصد موارد هاری انسان می‌شود و می‌توان از طریق واکسیناسیون سگ و پیشگیری از گازگرفتگی از آن جلوگیری کرد اما هنگامی که ویروس، سیستم عصبی مرکزی را آلوده می‌کند و علائم بالینی ظاهر می‌شود، هاری در 100 درصد موارد کشنده است.
افزایش 16 برابری آمار حیوان‌گزیدگی در 34 سال اخیر!
اداره بیماری‌های قابل انتقال از حیوان به انسان وزارت بهداشت درباره آخرین آمار هاری در کشور اعلام کرده است: «ایران از نظر بروز بیماری هاری در جهان جزو کشورهایی است که بیماری هم در حیوانات وحشی و هم در حیوانات اهلی دیده می‌شود. در سال 1402 تعداد 18 نفر مبتلا به هاری شده‌اند.»
وزارت بهداشت در این گزارش با اشاره به افزایش شدید موارد ثبت شده حیوان گزیدگی در کشور طی سال‌های اخیر میافزاید: «با توجه به تقویت سیستم مراقبت موارد حیوان گزیدگی، شاهد افزایش موارد هاری و حیوان گزیدگی در 20 سال گذشته در کشور بوده‌ایم به طوری که آمار موارد حیوان گزیدگی از 23 هزار و 625 مورد (با میزان بروز 56 مورد در صد هزار نفر جمعیت) در سال 1368 به 386 هزار و 521 مورد (با میزان بروز 453در صدهزار نفر جمعیت) در سال 1402 افزایش یافته است!»
براساس اعلام شیرزادی رئیس اداره بیماری‌های منتقله از حیوان به انسان وزارت بهداشت، بیش از 80 درصد موارد حیوان گزیدگی مربوط به سگ گزیدگی است؛ با توجه به این آمار می‌توان گفت که آمار حیوان گزیدگی که عمده آن را نیز سگ گزیدگی تشکیل می‌دهد رشد 16 برابری در کشور طی دو دهه اخیر داشته است!
بخش مهمی از افزایش موارد هاری و سگ‌گزیدگی در سال‌های گذشته را می‌توان به دلیل عدم کنترل جمعیت سگ‌های ولگرد دانست که با حمله به شهروندان، افزایش موارد هاری را سبب می‌شوند و از سوی دیگر، به دلیل نبود قوانین بازدارنده در زمینه سگ گردانی و نگهداری از سگ‌ها سالانه شاهد افزایش چشمگیر آمار حیوان گزیدگی از سوی سگ‌های بلاصاحب و باصاحب هستیم.
شاید بتوان گفت تنها قانونی که در کشور به طور مستقیم به مسئله کنترل و ساماندهی وضعیت سگ‌های بلاصاحب اشاره کرده است، بند 15 ماده 55 قانون شهرداری‌هاست که طبق آن، جلوگیری از شیوع امراض ساریه انسانی و حیوانی و اعلام این گونه بیماری‌ها به وزارت بهداشت و دامپزشکی و شهرداری‌های مجاور هنگام بروز آن‌ها و دور نگاه داشتن بیماران مبتلا به امراض ساریه و معالجه و دفع حیواناتی که مبتلا به امراض ساریه بوده و یا در شهر بلاصاحب و مضر هستند، برعهده شهرداری‌ها قرار گرفته است.
همچنین در کشور از نظر تصویب قوانین جدید و متناسب با مسائل روز جامعه از قبیل سگ گردانی، دچار ضعف هستیم به طوری که علیرغم گشت و گذار پرتعداد سگ‌های صاحبدار در بوستان‌ها و اماکن عمومی کلانشهرها و عدم رعایت مسائل بهداشتی توسط صاحبان این سگ‌ها، می‌شود گفت هیچ قانونی برای مقابله با این افراد و ساماندهی جمعیت سگ‌های صاحبدار نداریم و تنها در صورتی فردی سگ خود را به سوی دیگری برانگیزد که باعث مصدومیت فردی شود، صاحب سگ طبق ماده 501 قانون مجازات اسلامی به پرداخت دیه محکوم می‌شود. این قانون به دلیل این که معطوف به مجازات پس از وقوع حیوان گزیدگی است جنبه پیشگیرانه ندارد و بنابراین نمی‌تواند آن طور که باید در ساماندهی سگ گردانی در کشور مفید واقع شده و دارای بازدارندگی باشد.
راه‌هایی برای کنترل جمعیت سگ‌ها در کشور
قانون‌گذاری
نبود قوانین در کشور ما برای کنترل و ساماندهی جمعیت سگ‌های باصاحب و بلاصاحب که منجر به افزایش موارد حیوان گزیدگی و هاری در کشور شده است در حالی است که در بسیاری از کشورها، قانون‌گذاری در زمینه نگهداری حیوانات خانگی و کنترل جمعیت سگ‌های ولگرد از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. برای مثال، در آلمان، قوانین سخت‌گیرانه‌ای برای مالکیت و نگهداری حیوانات وجود دارد. هر شخصی که سگ می‌خواهد، موظف به ثبت نام و پرداخت مالیات مربوطه است. این قوانین باعث می‌شوند که افراد مسئولیت بیشتری نسبت به حیوانات خود داشته باشند و به این ترتیب از رها کردن آن‌ها و درنتیجه افزایش موارد حیوان گزیدگی و هاری جلوگیری می‌شود.
واکسیناسیون و عقیم‌سازی
بسیاری از کشورها از برنامه‌های واکسیناسیون و عقیم‌سازی برای کنترل جمعیت سگ‌های ولگرد استفاده می‌کنند. در هند، سازمان‌های غیردولتی و دولتی به‌طور مشترک برنامه‌های گسترده‌ای برای عقیم‌سازی سگ‌های ولگرد اجرا می‌کنند. این برنامه‌ها به کاهش جمعیت سگ‌های ولگرد و همچنین کاهش خطر ابتلا به بیماری‌هایی نظیر هاری کمک می‌کنند. طبق گزارشی از سازمان بهداشت جهانی (WHO)، این برنامه‌ها به‌طور مؤثری در کاهش تعداد سگ‌های ولگرد در مناطق مختلف موفق بوده‌اند.
سیاست‌های سخت‌گیرانه در برابر رهاسازی و غذارسانی
یکی از مسائلی که به اذعان کارشناسان در سال‌های گذشته به رشد جمعیت سگ‌های بدون صاحب کمک کرده است، مسئله رهاسازی سگ‌ها در محیط و غذارسانی به این سگ‌هاست که عمدتاً تحت عنوان اقدامات حیوان دوستانه در ایران انجام می‌شود در حالی که این امر علاوه بر افزایش بی‌رویه جمعیت سگ‌ها معضلی برای محیط زیست نیز به شمار می‌رود.
کارشناسان محیط زیست می‌گویند غذارسانی سازمان یافته و مستمر به سگ‌های ولگرد باعث تجمع جمعیت سگ‌ها در یک کانون مشخص می‌شود و این امر علاوه بر این که کنترل جمعیت آن‌ها را دشوارتر می‌سازد باعث افزایش طول عمر سگ‌ها و همچنین تشدید رقابت‌های غذایی و قلمرویی بین آن‌ها و افزایش پرخاشگری این حیوانات می‌شود.
از سوی دیگر، سگ‌هایی که به غذا عادت کرده‌اند، ممکن است رفتارهای تهاجمی‌تر از خود نشان دهند و در این صورت این حیوانات به هر عابر پیاده‌ای که حتی پلاستیک خرید در دست دارد، به گمان غذارسان بودن هجوم می‌آورند و درنتیجه، هرساله شاهد افزایش موارد حیوان گزیدگی و هاری هستیم.
یکی دیگر از مسائلی که به افزایش جمعیت سگ‌ها کمک می‌کند؛ رهاسازی سگ‌ها در طبیعت و یا اطراف شهرهاست. در برخی از کشورها نیز قوانین بازدارنده‌ای برای جلوگیری از افزایش جمعیت سگ‌ها از این طریق وضع شده است. کشورهایی مانند نیوزیلند با اعمال سیاست‌های سخت‌گیرانه در برابر رهاسازی سگ‌ها و افزایش مجازات‌ها برای افرادی که حیوانات خود را رها می‌کنند، تلاش می‌کنند تا جمعیت سگ‌های ولگرد را کنترل کنند. این سیاست‌ها معمولاً شامل جریمه‌های مالی و حتی حبس برای رهاکنندگان سگ‌هاست. این نوع اقدامات به ایجاد حس مسئولیت در جامعه کمک می‌کند و مانع از رهاسازی سگ‌ها و درنتیجه افزایش جمعیت سگ‌های ولگرد می‌شود.
در کشور هلند نیز هیچ سگ بدون صاحبی در خیابان‌های شهرهای مختلف این کشور یافت نمی‌شود؛ دولت هلند در یک بازه زمانی، غذا دادن به سگ‌های ولگرد را ممنوع کرد و هزینه عقیم‌سازی سگ‌ها را به‌عهده گرفت؛ در این کشور به‌سرپرستی گرفتن سگ‌ها نیز قوانین سفت و سختی دارد به‌عنوان مثال، صاحبانی که به‌هردلیل سگ‌های خود را در خیابان رها می‌کنند با جریمه زندان مواجه می‌شوند و به نگهداری از سگ نیز مالیات تعلق می‌گیرد. هلندی‌ها همچنین با اجرای یک برنامۀ سراسری آن‌هم با بودجۀ دولتی که CNVR (جمع‌آوری، عقیم‌کردن، واکسیناسیون و بازگشت) نام داشت، توانستند معضل سگ‌های ولگرد را حل‌وفصل کنند. آژانس جهانی حفاظت از حیوانات نیز معتقد است که این برنامه، مؤثرترین راه برای مبارزه با جمعیت سگ‌های ولگرد بوده است.
منبع خبر : خبرگزاری تسنیم
نظرات کاربران