تنبلی چشم ( علائم , درمان , نشانه ها , تشخیص)

تنبلی چشم چست ؟

تنبلی چشم نوعی اختلال رشد بینایی است که در آن چشم حتی با تجویز عینک یا لنزهای تماس قادر نیست با حدت معمولی اجسام را ببیند .

آمبلوپی یا تنبلی چشم معمولا در دوران نوزادی یا اوایل کودکی شروع می شود .

در اکثر موارد آمبلوپی فقط در یک چشم دیده می شود اما گاهی هر دو چشم را درگیر می کند.

اگر تنبلی چشم در اوایل زندگی تشخیص داده شده و به سرعت درمان شود می توان از کاهش بینایی جلوگیری کرد اما عدم درمان به از بین رفتن همیشگی بینایی فرد می انجامد. برآورد می شود حدود 2 تا 3 درصد جمعیت آمریکا دارای درجه ای از آمبلوپی هستند .

علایم و نشانه های تنبلی چشم

از آنجایی که آمبلوپی معمولا در نوزادان دیده می شود ، تشخیص علایم تنبلی چشم گاهی دشوار است .

شما می توانید با خنده دار نمودن چشم بند کودک خود را ترغیب کنید تا از آن استفاده کند.

عدم هم ترازی چشم ها یکی از علل شایع تنبلی چشم است – وضعیتی که آن را انحراف چشم یا لوچی می نامند.

اگر متوجه کاژچشمی یا چپ چشمی کودک شدید ، فورا به چشم پزشک مراجعه کنید – ترجیحا به یک اپتومتریست یا چشم پزشک متخصصان بینایی کودکان مراجعه شود .

 نشانه دیگر تنبلی چشم این است که وقتی روی یک چشم کودک را بگیرید ، احساس ناراحتی کرده و گریه می کند.

شما می توانید به سادگی این تست غربالگری را در منزل انجام دهید کافیست وقتی کودک در حال انجام یک فعالیت بصری مانند تماشای تلویوزیون است دستتان را روی چشمانش بگذارید و بردارید .

اگر کودک در زمان گرفتن یک چشم اظهار ناراحتی نکند ، چون چشم دیگر وظیفه بینایی را انجام می دهد می توان دریافت که چشم کودک عملکرد خوبی دارد ولیکن در حال تنبلی چشم کودک اشیاء را تار می بیند.

با این حال یک آزمایش غربالگری ساده جایگزین خوبی برای معاینه کامل چشم نیست .

توصیه می شود برای نخستین بار حدود 6 ماهگی معاینه چشم کودک را انجام دهید تا مطمئن شوید که بینایی به صورت عادی در حال پیشرفت است و هر دو چشم به صورت نرمال مانند یک تیم با هم کار می کنند.

دلایل تنبلی چشم

براساس علت اصلی ، 3 نوع تنبلی چشم وجود دارد :

• تنبلی چشم استرابیسم : استرابیسموس شایع ترین علت تنبلی چشم است . برای جلوگیری از دوبینی ناشی از کاژچشمی ، مغز اطلاعات ورودی از چشم بیمار را نادیده می گیرد و در نتیجه آن چشم به تنبلی دچار می شود (چشم تنبل) . این نوع تنبلی چشم را آمبلوپی استرابیسم می نامند.
• تنبلی چشم انکساری : گاهی علیرغم وجود هماهنگی کامل در چشم ها ، تنبلی چشم ناشی از عیوب انکساری نابرابر در دو چشم است .برای مثال ، یک چشم ممکن است به دوربینی یا نزدیک بینی قابل ملاحظه ای مبتلا باشد حال آنکه دیگری سالم است. یا یک چشم مبتلا به آستیگماتیسم شدید باشد و دیگری مشکلی نداشته باشد .

 در چنین مواردی  مغز به چشمی تکیه می کند که دارای عیوب انکساری کم تری است و تاری دید چشم دیگر را تنظیم می کند و به خاطر بلااستفاده ماندن ، چشم تنبل می شود . به این نوع تنبلی چشم آمبلوپی انکساری (یا آمبلوپی آنیزومتروپی) می گویند.

• آمبلوپی محرومیت : این نوع تنبلی چشم ناشی از چیزی است که مانع ورود یا تمرکز نور در چشم کودک می شود مانند یک کاتاراکت مادرزادی. بایستی به سرعت آب مروارید مادرزادی با جراحی درمان شود تا با رشد طبیعی چشم از ناتوانی بینایی اجتناب گردد .

درمان تنبلی چشم

در برخی موارد آمبلوپی انکساری (تنبلی چشم ناشی از عیوب انکسانی نابرابر) می توان با تصحیح کامل عیوب انکساری هر دو چشم به وسیله عینک یا لنزهای تماسی ، بینایی طبیعی را بدست آورد .

با این حال معمولا ، برای اینکه مغز را وادار سازیم تا به اطلاعات ورودی از چشم تنبل توجه کند و رشد طبیعی بینایی اتفاق افتد باید مدتی چشم سالم را با چشم بند ببندیم .

معمولا برای درمان آمبلوپی استرابیسم (تنبلی چشم ناشی از کژتابی چشم از جراحی استفاده می شود و باید پس از عمل روی چشم غالب با چشم بند پوشانده شود و با برخی روش های بینایی درمانی (تمرینات مخصوص تنبلی چشم) بینایی و عملکرد چشم ها بهبود یابد .

ممکن است لازم باشد چندین ساعت در روز یا حتی روزها و هفته ها از چشم بند استفاده شود تا مغز را مجبور کنید چشم تنبل را بکار گیرد .

اگر با برداشتن چشم بند مشکل دارید بهتر است از لنز تماسی پروتزی با طراحی خاص استفاده کنید که از ورود نور به چشم سالم جلوگیری می کند اما تاثیری بر ظاهر کودک شما ندارد .

اگرچه لنزهای تماسی پروتزی در مقایسه با چشم بند گرانترند و نیاز به معاینه و تنظیم لنز دارند ، در موارد دشوار درمان آمبلوپی  زمانیکه کودک از چشم بند استفاده نمی کند ، تاثیر بسزایی دارند.

در برخی از کودکان ، قطره چشمی آتروپین می تواند در درمان موفقیت آمیز تنبلی چشم موثر باشد . هر روز یک قطره در چشم سالم کودک بریزید (چشم پزشک نحوه انجام این کار را به شما توضیح می دهد) .

آتروپین در چشم سالم  دید نزدیک را تار میکند و کودک مجبور می شود بیشتر از چشم تنبل خود استفاده کند ؛ به علاوه بدون نیاز به چشم بند ، چشمان کودک تقویت می شود .

یکی از مزایای قطره آتروپین در درمان تنبلی چشم این است که لازم نیست همیشه حواستان باشد که کودک چشم بند خود را برچشم دارد .

در مطالعه ای که بر روی 419 کودک کم تر از 7 سال مبتلا به تنبلی چشم انجام شد ، آتروپین درمانی نتایج فوق العاده ای را به همراه داشت (بهبود حدت بینایی در چشم تنبل در مقایسه با گروه آتروپین فقط کمی بیشتر بود).

در نتیجه برخی متخصصان مراقبت از چشم اسکپتیکال از آتروپین به عنوان نخستین گزینه درمان آمبلوپی استفاده می کنند .

هرچند آتروپین دارای عوارض جانبی از جمله حساسیت به نور و مشکل دیدن واضح اشیاء است که باید درنظر گرفته شود (چون چشم سالم به طور مداوم شستشو می شود) .

درمان تنبلی چشم در کودکان و بزرگسالان

متخصصان سالیان سال معتقد بودند اگر تنبلی چشم در اوایل زندگی شروع نشود ، هیچ  گونه بیشتری در حدت بینایی وجود نخواهد داشت.

ادعا می شد دوره حساس درمان حدود 8 سالگی است اما اکنون به نظر می رسد که کودکان بزرگتر و حتی بزرگسالان مبتلا به تنبلی چشم درازمدت قادرند با استفاده از برنامه های رایانه ای یا اپلیکیشن هایی که محرک تغییرات عصبی هستند ، از مزایای درمان آمبلوپی بهره مند گردند و حساسیت کنتراست و حدت بینایی خود را بهبود بخشند .

RevitalVisionیکی از این برنامه هاست که باعث بهبود بینایی کودکان و بزرگسالان مبتلا به تنبلی چشم می شود . به طور کلی این درمان شامل 40 جلسه تمرین 40 دقیقه است که در یک دوره چندهفته ای انجام می شود .

در مطالعه بالینی 44 کودک و بزرگسال مبتلا به تنبلی چشم ( در محدوده سنی 9 تا 54 سال) 70.5% شرکت کنندگان پس از تکمیل دوره جلسات یادگیری  RevitalVision ، بهبود حدت بینایی را تجربه کردند.

 RevitalVision برای درمان رایانه ای آمبلوپی در افراد 9 ساله و بزرگ از تاییدیه FDA را کسب کرده و توانسته بینایی را تا 100/20 ارتقاء بخشد .

عمل جراحی تنبلی چشم

در بسیاری از موارد آمبلوپی استرابیسم به درمان جراحی نیاز است اما قبل از آن می توان از چشم بند ، آتروپین درمانی یا تمرینات چشمی بهره گرفت.

“جراحی تنبلی چشم” اصطلاح نادرستی است . اصطلاح صحیح برای توصیف ترازسازی چشم ها “عمل جراحی استرابیسم” است.

گاهی برای رفع کژتابی چشم لازم است بیش از یک عمل جراحی استرابیسم انجام شود .

هم چنین بعد از جراحی به عینک های مخصوص مجهز به لنزهای منشوری نیاز داریم تا چشم ها مانند یک تیم با هم کار کنند و درمان تنبلی چشم موثر باشد .

به خاطر بسپارید که تشخیص زودهنگام تنبلی چشم برای کسب بهترین نتیجه درمان ضروری است .

به طور منظم معاینات چشم کودک را نزد یک چشم پزشک انجام دهید ؛ اولین معاینه حدود 6 ماهگی و مجددا در 3 سالگی است تا از بروز مشکلات بینایی نظیر تنبلی چشم جلوگیری شود.