بیماری‌های کبدی غایب مهم سیاستگذاری‌های کلان هستند

متن سخنرانی دکتر رئیس زاده در مراسم افتتاحیه دومین همایش جامع گوارش و کبد، نهمین همایش بین المللی هپاتیت ایران(THC9) و اولین همایش جامع اندوسکوپی‌های گوارشی ایران که به صورت همزمان برگزار می شود به شرح زیر است:

در آغاز سخن با تسلیت مناسبت‌های انتهای ماه صفر، می‌خواهم از برگزارکنندگان این سه کنگره هم‌زمان تشکر کنم چرا که این کنگره‌ها به افزایش کیفیت پزشکی کشورمان کمک می‌کند. اگر ارج و قربی در چشم مردم و سر بلندی در  پزشکی جهان داریم به مناسبت کیفیت آموزش ما است. اگر کیفیت آموزش نباشد کیفیت ارائه خدمات هم افت خواهد کرد و پزشکی ما نام بلندی که امروز دارد را دیگر نخواهد داشت. از این منظر یکی از وجوه مهم برگزاری این کنگره های آموزشی و توانمند سازی روزبه‌روز اعضای جامعه  پزشکی است. هم وزارت بهداشت هم نظام پزشکی و هم همه انجمن های مهم و بزرگ علمی وظیفه دارند در این راستا تلاش و کوشش کنند.

 اخلاق پزشکی

در کنار کیفیت آموزش ، اخلاق پزشکی و تعهد حرفه ای  هم یکی از دوبال مهم جامعه پزشکی است. اگر تعهد و اخلاق پزشکی نباشد خیلی راه به جایی نخواهیم برد. حفظ و ارتقا این دو به نظر من جزو مهمترین وظیفه انجمن های علمی است. ما تلاطم های بیشماری در بحث های اقتصاد سلامت، تعرفه، بیمه ها و شکایت ها داریم و چالش های متعددی که در این خصوص یازده چالش درون و بیرون جامعه پزشکی را برای مسئولان و مدیران ارشد کشور برشمردیم و آنها را به شدت دنبال می کنیم، اما این چالش ها همیشه بوده و خواهد بود. درواقع در پستی و فراز چیزی که نباید مغفول واقع شود یکی آموزش و دیگری اخلاق و تعهد حرفه ای است. در ادبیات و فرهنگ و تاریخ پزشکی ما این دو بخش مهم هستند چه از زمان برزویه طبیب که در زندگی خودنوشتش می نویسد: «و در کتب طب آورده‌اند که فاضل‌تر اطبا آن است که بر معالجت از جهت ذخیرت آخرت مواظبت نماید، که به ملازمت این سیرت نصیب دنیا هر چه کامل تر بیابد و رستگاری عقبی مدخر گردد.»

تاریخ ادبیات ما سرشار از این گفته‌های پندآموز است:
می‌باش طبیب عیسوی هش       اما نه طبیب آدمی کش  
  می‌باش فقیه طاعت اندوز         اما نه فقیه حیلت آموز  
  گر هردو شوی بلند گردی         پیش همه ارجمند گردی (نظامی/لیلی و مجنون)
در ذهن مردم ما نگاه به اعضای جامعه پزشکی نگاه به طبیب و حکیم است و انتظاراتی  این گونه از ما-حتی بیشتر از سایر ملل و جوامع- دارند و این وظیفه ما را سنگین تر می کند.
بار اقتصادی مضاعف
درخصوص بیماری های گوارشی باید بگویم این بیماری‌ها در حال حاضر فشار مضاعفی را به  اقتصاد سلامت و اقتصاد جوامع وارد می کند، بخصوص بیماری های کبدی که آمار رو به رشدی دارد که این موضوع  به بحث چاقی و اضافه وزن گره خورده و این بیماری‌ها روند رو به رشدی را در دنیا سپری می کند. در بحث هپاتیت از سالهای قبل به واسطه تلاش و کارهایی که دکتر علویان و شبکه هپاتیت انجام دادند هم در واکسیناسیون از دنیا جلوتر هستیم و هم در نامگذاری روز، سال‌ها از کشورهای دیگر جلوتریم. در بحث ریشه کنی هپاتیت سی که تا 2030 هدفگذاری شده باید شبکه منسجمی به راه بیفتد و بیمار یابی فعالی داشته باشیم و ارتباط رفتارهای پرخطر با بحث هپاتیت سی برجسته تر شود، مثل بیماری اچ آی وی که ارتباطش را با رفتارهای پرخطر کنترل کردیم. با توجه به اینکه هپاتیت سی درمان پذیر است حتما توفیقات بزرگی را به دست خواهیم آورد.
سونامی  درحال وقوع
بیماریهای کبد بحث بسیار مهمی در دنیا و کشور ماست. بخصوص بیماری های کبدی غیرالکلیک و سندرم متابولیک کبدی که بسیار شایع هستند و از آن به عنوان یک سونامی در حال وقوع در دنیا نام برده می شود. این بیماری یکی از شایع ترین بیماری های مزمن غیرواگیر است اما غایب بزرگ مجامع بیماری های غیرواگیر در بین سیاستگذاران ملی و بین‌المللی هم هست. دیابت، فشار خون، بیماری های  قلبی و عروقی سر و صدای زیادی دارند و  در سیاست گذاری ها به آن ها توجه می شود اما بیماری های کبدی و متابولیک کبدی جای مشخص و روشنی ندارند و آنطور که باید و شاید سیاستگذاران عرصه سلامت به آن‌ها نپرداختند. در کشور ما سندروم متابولیک و ارتباط آن با بیماری های متابولیک کبدی که دلیل اصلی آن اضافه وزن و چاقی و سبک زندگی است، ارتباط تنگاتنگی دارد  و متاسفانه رو به رشد است. در یکی دو دهه اخیر تعداد افراد چاق در کشور ما پنج و نیم برابر شده است. مصرف کالری در چند دهه اخیر از متوسط 2000 کالری در روز به 3 هزار کالری افزایش پیدا کرده است. این موضوع ارتباط بسیار نزدیکی  با بیماری های متابولیک کبدی دارد و متاسفانه توجه کافی به این قضیه نشده است. باید سیاستگذاری درستی برای کنترل این عوامل خطر(بحث چاقی و مشکلات متابولیک کبدی )داشته باشیم که  بزرگترین قدم مدیریت سبک زندگی، تحرک و ورزش روزانه و مدیریت چربی و نمک است که در کشور ما هنوز متاسفانه راهبرد مشخصی برای کنترل این موارد وجود ندارد.
جامعه ای آسیب پذیر
بحث کبد چرب بخصوص کبدچرب غیر الکلیک موضوع بسیار مهمی است که مغفول واقع شده است. این مشکل اپیدمی ترسناکی است که در حال رخ دادن است و مثل سایر بیماریهای غیرواگیردار که نشانه هایی داریم که در حال کنترل هستند قابل کنترل نیست و رو به ازدیاد است. نکته مهمتر اینکه جامعه بشری به طور ادواری دچار یکسری اپیدمی ها مثل کرونا می شود و  اگر سندرم متابولیک کبدی کنترل نشود در مواجهه با این اپیدمی ها جامعه بسیار آسیب پذیر خواهد بود.  یعنی وقتی فرد دچار بیماری متابولیک است در مواجهه با اپیدمی آسیب پذیرتر است و ریسک ابتلای شدید و کشندگی بیماری بالاتر می رود. برای مبارزه با اپیدمی های پیش رو اهمیت زیادی دارد که این مشکل کنترل شود و این کنگره بتواند موضوع را به خوبی  و به زبان علمی روشن ارائه و توجه سیاستگذاران کشور در عرصه کلان را جلب کند.