بیش فعالی چیست؟

بیش فعالی یعنی چه؟

بیش فعالی، اختلال نقص توجه، ADHD یا همان Attention deficit hyperactivity disorder همگی اشاره به اختلال رفتاری-رشدی دارند. عارضه‌ای که اغلب اوقات در سنین پایین آغاز می‌شود.

بیش فعالی که به اختصار به آن ADHD گفته می‌شود یک عارضه سلامت روان بوده که باعث بروز سطوح غیر عادی از رفتارهای تکانشی و غیر قابل کنترل می‌شود. افراد درگیر بیش فعالی در تمرکز حواس خود بر روی یک کار واحد و مشخص مشکلات اساسی دارند و قادر نیستند مدت طولانی بی حرکت یکجا بنشینند.

عارضه روانی بیش فعالی می‌تواند با بیماری‌های روانی دیگری از جمله افسردگی و اختلال دو قطبی به صورت موازی اتفاق بیفتد که همین موضوع باعث شده علائمی که بیمار تجربه می‌کند شدت بیشتری داشته باشند.

انواع مختلف بیش فعالی

دسته‌بندی‌های مختلف این بیماری کمک کرده که پزشکان با توجه به علائم و نشانه‌ها راحت‌تر نوع بیماری را تشخیص دهند. 3 نوع شناخته شده بیش فعالی داریم که عبارت هستند از اختلال نقص توجه، بیش فعالی تکانشی و بیش فعالی ترکیبی.

اختلال نقص توجه(Predominantly inattentive)

افراد درگیر این بیماری مشکلات متعددی در تمرکز، اتمام یک وظیفه مشخص و همچنین دنبال کردن دستور العمل‌ها دارند. بیشتر دختران در سنین پایین درگیر این نوع بیماری می‌شوند و در صورت عدم تشخیص به موقع، این بیماری در سنین نوجوانی و بزرگسالی هم ادامه خواهد داشت. به همین دلیل لازمه کنترل بیماری، توجه کامل به تمامی الگوهای رفتاری کودک در سنین پایین است.

بیش فعالی تکانشی(Predominantly hyperactive-impulsive)

اغلب افرادی که درگیر نوع تکانشی هستند رفتارهایی مانند تکان دادن دست و پا، بی قراری، عدم توانایی برای منتظر ماندن و… را از خود نشان می‌دهند. در این نوع هم بیماران اکثرا با مشکل تمرکز مواجه هستند و قادر نیستند حواس خود را بر روی یک وظیفه مشخص متمرکز کنند.

بیش فعالی ترکیبی(Combined hyperactive-impulsive and inattentive)

نوع دیگر ADHD نوع ترکیبی آن است. همان طور که از نام این بیماری مشخص است این عارضه ترکیبی از نوع نقص توجه و بیماری تکانشی است. به علاوه اینکه نوع ترکیبی شایع‌ترین نوع بیش فعالی بوده که علائم بیمار در آن شدت بیشتری هم دارد. بنابراین افراد درگیر این نوع اکثرا علائمی مانند مشکلات تمرکز و رفتارهای تکانشی را به صورت همزمان تجربه خواهند کرد.

علت بیش فعالی چیست؟

هنوز پزشکان و محققین دلیل مشخص و واحدی برای بیش فعالی پیدا نکرده‌اند. متخصصین بر این باور هستند که این بیماری ریشه عصبی داشته و ژنتیک هم در بروز آن بی تاثیر نیست.

تحقیقات ثابت کرده که تغییرات سطح دوپامین هم در بروز این بیماری نقش دارند. دوپامین یک ماده شیمیایی در مغز بوده که موظف به انتقال سیگنال‌ها از یک عصب به عصب دیگر است. به علاوه اینکه در تحریک واکنش‌ها و حرکات عاطفی هم نقش دارد.

علاوه بر تمامی این‌ها محققین بر این باور هستند که حجم قشر خاکستری افراد درگیر با ADHD نسبت به افراد معمولی کمتر است. همان طور که شاید خودتان هم بدانید قشر خاکستری مغز مسئول انجام برخی فعالیت‌ها از جمله گفتار، کنترل عضلات، تصمیم‌گیری و خود کنترلی است.

به یاد داشته باشید که علاوه بر ژنتیک و وراثت قرار گرفتن در معرض سموم و آلاینده‌ها و همچنین مصرف الکل و دخانیات در دوران بارداری می‌توانند احتمال بروز این بیماری را چندین برابر کنند.

علائم و نشانه‌های بیش فعالی کدام‌اند؟

علائم بیش فعالی در هر فرد با توجه به نوع بیماری که درگیر آن است می‌تواند متفاوت باشد.

• مشکلات متعدد در تمرکز و توجه به یک وظیفه مشخص

• فراموشکاری در مورد اتمام یک وظیفه

• حواس پرتی

• عدم توانایی برای یکجا نشستن

• قطع مکالمه افرادی که در حال صحبت کردن هستند

• پر حرفی غیر قابل کنترل

• عدم توانایی برای رعایت نوبت و منتظر ماندن

• عدم توانایی برای انجام فعالیت در آرامش و سکوت

• عدم توانایی برای آرام ماندن در فضای کلاس و کار

• از دست دادن تمرکز در حین مکالمه

• عدم توانایی در سازماندهی کارها و فعالیت‌های روزانه

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنید؟

همان طور که دیدید علائم این بیماری در سنین پایین آغاز شده و می‌تواند از همان سال‌های اول زندگی فرد را درگیر کند، بخصوص در سال‌های اولیه تحصیل. به همین خاطر والدین باید پیگیر رفتارها و عملکرد فرزند خود در محیط بیرون از خانه هم باشند. علائم این بیماری به یکباره شدید نشده و در گذر زمان شدت پیدا می‌کنند. به همین خاطر اگر اخیرا متوجه رفتارهای غیر طبیعی از فرزند خود شده‌اید بهتر است که در این زمینه با یک متخصص اعصاب و روان مشورت کنید. به یاد داشته باشید که در صورت عدم توجه به علائم و پیگیری برای درمان ADHD این بیماری به راحتی در سنین بالاتر و بخصوص نوجوانی و جوانی پیشرفت می‌کند.

راه‌کارهای درمان بیش فعالی

بیش فعالی کاملا قابل درمان نیست، بلکه می‌توان به کمک روش‌های موجود آن را مدیریت و کنترل کرد. متدهای درمانی شامل دارو درمانی و روش‌های درمان رفتاری می‌شوند. اینکه پزشک از کدام روش برای درمان کمک بگیرد تا حد زیادی به نوع بیماری و شرایط بیمار بستگی دارد.

هدف از روش‌های روان درمانی آگاهی فرزند و والدین نسبت به بیماری بوده و اینکه چطور می‌توانند در مورد شرایط خود و وضعیتی که تجربه می‌کنند صحبت کنند.

در صورتی که بیمار به دارو درمانی نیاز داشته باشد پزشک به سراغ دو گروه دارویی می‌رود، یکی داروهای محرک و دیگری غیر محرک.

داروهای محرک سیستم عصبی مرکزی را تحریک کرده و باعث افزایش ترشح دوپامین و نوراپی نفرین می‌شوند. ترشح این هورمون‌ها عملکرد مغز را بهبود می‌بخشند.

در صورتی که داروهای محرک عوارض خطرناکی برای فرد بیمار داشته باشند یا اینکه تاثیر مثبتی نداشته باشند پزشک به سراغ داروهای غیر محرک می‌رود. داروهای غیر محرک هم سطح هورمون‌های موثر در عملکرد مغز و بدن را به تعادل می‌رسانند.

سخن پایانی

همان طور که دیدید بیش فعالی یک بیماری روانی و ذهنی بوده که می‌تواند بر عملکرد فیزیکی، یادگیری، تمرکز و حواس فرد تاثیر منفی به همراه داشته باشد. این بیماری هم در کودکان و هم در بزرگسالان مشاهده شده و راه‌کارهای زیادی برای مدیریت آن در دسترس هستند. اگر به دنبال مدیریت علائم ناشی از ADHD هستید به نکات زیر دقت کنید:

• دنبال کردن رژیم غذایی سالم

• داشتن خواب و استراحت کافی

• داشتن برنامه ریزی برای انجام کارها

• قطع مصرف بی رویه الکل و دخانیات

• انجام فعالیت‌های ورزشی و فیزیکی روزانه

• مصرف مکمل‌ها و مواد غذایی حاوی زینک و منیزیم

• جایگزین کردن روش‌های تشویقی به جای روش‌های تنبیهی

اگر در این زمینه به اطلاعات بیشتری نیاز دارید همین حالا سری به سایت درمانکده بزنید. درمانکده علاوه بر دارا بودن یک مجله پزشکی بروز لیست کاملی از متخصصین معتبر را به همراه راه ارتباطی‌شان در اختیارتان قرار می‌دهد؛ از بهترین دکتر پوست تهران گرفته تا متخصص اطفال و غیره