اختلال طیف اوتیسم یک بیماری مربوط به رشد مغز است که بر نحوه درک و معاشرت فرد با دیگران تأثیر می گذارد و مشکلاتی را در تعامل اجتماعی و ارتباطات بوجود می آورد.
به علاوه این اختلال الگوهای رفتاری محدود و تکراری است.
اصطلاح «طیف» در اختلال طیف اوتیسم به طیف وسیعی از علائم و شدت آنها اشاره دارد.
اختلال طیف اوتیسم شامل بیماری هایی است که قبلاً جداگانه در نظر گرفته می شد – اوتیسم، سندرم آسپرگر، اختلال تجزیه کننده دوران کودکی و شکل نامشخصی از اختلال رشدی گسترده.
بعضی هنوز از اصطلاح “سندرم آسپرگر” استفاده می کنند، که عموماً تصور می شود در انتهای خفیف اختلال طیف اوتیسم قرار دارد.
اختلال طیف اوتیسم در اوایل کودکی شروع می شود و در نهایت با ایجاد مشکلاتی در عملکرد اجتماعی همراه است.
بیشتر کودکان در سال اول زندگی علائم اوتیسم را نشان می دهند.
به نظر می‌رسد تعداد کمی از کودکان در سال اول به طور طبیعی رشد می‌کنند و پس از آن بین 24-18 ماهگی زمانی که علائم اوتیسم در آنها بروز می کند، دوره پسرفت را پشت سر می‌گذارند. با وجود اینکه هیچ درمانی برای اختلال طیف اوتیسم وجود ندارد، درمان فشرده و زودهنگام می تواند تفاوت چشمگیری در زندگی خیلی از این کودکان ایجاد کند.
علائم اوتیسم
برخی از کودکان علائم اختلال طیف اوتیسم را در اوایل دوران نوزادی نشان می دهند که برای مثال می توان به کاهش تماس چشمی، عدم پاسخ به نام خود یا بی تفاوتی نسبت به مراقبین اشاره کرد.
بعضی از کودکان در چندماه یا چندسال اول زندگی رشد طبیعی دارند ولی ناگهان گوشه‌گیر یا پرخاشگر شده یا مهارت‌های زبانی خود را از دست می دهند. علائم معمولا در 2 سالگی دیده می شود.
هر کودک مبتلا به اختلال طیف اوتیسم احتمالاً دارای یک الگوی رفتاری منحصر به فرد و شدت مشخصی از بیماری است که عملکردش را تحت تأثیر قرار میدهد.
بعضی از این بچه ها در یادگیری مشکل دارند و برخی نشانه‌هایی از هوش کمتر از حد معمول دارند.
سایر کودکان مبتلا به این اختلال از هوش طبیعی تا بالایی برخوردارند – آنها به سرعت یاد می گیرند، اما در برقراری ارتباط و بکارگیری دانسته های خود در زندگی روزمره و سازگاری با موقعیت های اجتماعی مشکل دارند.
چون ترکیب علائم در هر کودک منحصربفرد است ، گاهی تشخیص شدن بیماری کار سختی است.
به طور کلی شدت بیماری بر اساس سطح اختلالات و نحوه تأثیر آنها بر توانایی عملکرد ارزیابی می شود.
در ادامه به بعضی از علائم رایج در مبتلایان به اختلال طیف اوتیسم اشاره می کنیم:
ارتباطات و تعامل اجتماعی
یک کودک یا بزرگسال مبتلا به اختلال طیف اوتیسم در تعامل اجتماعی و مهارت های ارتباطی مشکل دارد و موارد زیر در او دیده می شود:
- وقتی اسمش را صدا می زنید جواب نمی دهد یا به نظر می رسد گاهی اوقات صدای شما را نمی شنود.
- در آغوش گرفتن و به آغوش کسی رفتن مقاومت می کند و به نظر می رسد ترجیح می دهد تنهایی بازی کند و به دنیای خودش عقب نشینی کند.
- تماس چشمی ضعیفی دارد و حالت های چهره اش مشخص نیست.
- صحبت نمی کند یا با تاخیر حرف می زند یا توانایی بیان کلمات و جملات را از دست می دهد.
- نمی تواند مکالمه ای را شروع کرده یا ادامه دهد یا فقط برای درخواست کردن و نامگذاری چیزها صحبت می کند.
- با لحن یا ریتم غیرعادی صحبت می کند و ممکن است از صدای آواز یا گفتار ربات مانند استفاده کند.
- کلمات یا عبارات را کلمه به کلمه تکرار می کند، اما روش استفاده از آنها را نمی داند.
- به نظر نمی رسد سوالات یا دستورالعمل های ساده را درک کند.
- عواطف یا احساساتش را بروز نمی دهد و به نظر می رسد از احساسات دیگران بیخبر است.
- رفتار پرخاشگرانه، منفعل یا مخربی دارد و تعاملات اجتماعی خوبی ندارد.
- در تشخیص نشانه های غیرکلامی مانند تفسیر حالات چهره، وضعیت بدن یا لحن صدای دیگران مشکل دارد.
الگوهای رفتاری
- حرکات تکراری مانند تکان دادن، چرخیدن یا تکان دادن دست را انجام می دهد.
- فعالیت هایش می تواند به خود او آسیب بزند مثل گاز گرفتن خودش یا ضربه زدن به سر.
- روال یا روتین خاصی را ایجاد می کند و با کوچکترین تغییر دچار اختلال می شود.
- مشکلات هماهنگی دارد یا الگوهای حرکتی عجیبی دارد مثل دست و پا چلفتی بودن یا راه رفتن روی انگشتان پا و زبان بدن عجیب، سفت یا اغراق آمیز.
- عاشق جزئیات یک شیء مثل چرخ‌های چرخان یک ماشین اسباب‌بازی است ولی هدف یا عملکرد کلی شی را درک نمی‌کند.
- به طور غیرعادی به نور، صدا یا لمس حساس است، اما ممکن است نسبت به درد یا دما بی تفاوت باشد.
- در بازی های تقلیدی یا ساختگی مشارکت نمی کند.
- روی یک شی یا فعالیت با شدت یا تمرکز غیر طبیعی ثابت می شود.
- · ترجیحات غذایی خاصی دارد مثل اینکه فقط چندغذای خاص را می خورد یا از غذاهای با بافت خاص امتناع می کند.
یک کودک یا بزرگسال مبتلا به اختلال طیف اوتیسم احتمالاً الگوهای رفتاری، علایق یا فعالیت های محدود و تکراری دارد مانند:
بعضی از کودکان مبتلابه اوتیسم در زمان بلوغ با دیگران درگیر می شوند و اختلالات رفتاری کمتری را نشان می دهند و آنهایی که کمترین مشکلات را دارند، در نهایت ممکن است زندگی عادی یا تقریباً عادی داشته باشند.
با اینحال بعضی دیگر کماکان با ا مهارت های زبانی یا اجتماعی مشکل دارند و سال های نوجوانی می تواند مشکلات رفتاری و عاطفی بدتری را برایشان رقم بزند.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
نوزادان با سرعت خاص خودشان رشد می کنند و خیلی از آنها از جدول زمانی دقیقی که در برخی کتاب های فرزندپروری یافت می شود پیروی نمی کنند.
اما کودکان مبتلا به اختلال طیف اوتیسم معمولاً تا قبل از دو سالگی بعضی از علائم تأخیر رشد را نشان می دهند.
اگر نگران رشد فرزندتان هستید یا فکر می کنید فرزندتان ممکن است به اختلال طیف اوتیسم مبتلا باشد، نگرانی هایتان را با پزشک در میان بگذارید.
علائم مرتبط با این اختلال همچنین می تواند با سایر اختلالات رشدی مرتبط باشد.
بیشتر علائم اختلال طیف اوتیسم در اوایل رشد بروز می کنند یعنی زمانی که تاخیرهای آشکاری در مهارت های زبانی و تعاملات اجتماعی وجود دارد.
اگر کودک شما هر یک از علائم زیر را داشته باشد، ممکن است پزشک برای تشخیص تاخیر در مهارت‌های شناختی، زبانی و اجتماعی آزمایشات رشدی را توصیه کند:
- تا 6 ماهگی با لبخند یا ابراز خوشحالی پاسخ نمی دهد.
- تا 9 ماهگی صداها یا حالات چهره را تقلید نمی کند.
- تا 12 ماهگی من من نمی کند یا نامفهوم حرف نمی زند.
- تا 14 ماهگی ژست نمی گیرد.
- تا 16 ماهگی تک کلمه نمی گوید.
- تا 18 ماهگی خیالبافی نمی کند.
- تا 24 ماهگی عبارات دو کلمه ای نمی گوید.
- در هر سنی مهارت های زبانی یا مهارت های اجتماعی را از دست می دهد.
علل اوتیسم
اختلال طیف اوتیسم هیچ علت شناخته شده ای ندارد.
با توجه به پیچیدگی این اختلال و این واقعیت که علائم و شدت آن متفاوت است، احتمالاً دلایل زیادی وجود دارد. ژنتیک و محیط در این زمینه نقش دارند.
ژنتیک
گویا چندین ژن مختلف در اختلال طیف اوتیسم نقش دارند.
برای برخی از کودکان، اختلال طیف اوتیسم می تواند با یک اختلال ژنتیکی مثل سندرم رت یا سندرم X شکننده ربط داشته باشد.
برای بقیه، تغییرات ژنتیکی خطر اختلال طیف اوتیسم را افزایش می دهد.
البته ژن های دیگری هم هستند که ممکن است بر رشد مغز یا نحوه ارتباط سلول‌های مغزی تأثیر بگذارند یا شدت علائم را تعیین کنند.
به نظر می رسد بعضی از جهش های ژنتیکی ارثی اند حال آنکه بعضی دیگر خود به خود اتفاق می افتند.
فاکتورهای محیطی
محققان در حال حاضر به بررسی این موضوع می پردازند که آیا عواملی مثل عفونت های ویروسی، داروها یا عوارض دوران بارداری، یا آلاینده های هوا در ایجاد اختلال طیف اوتیسم نقش دارند یا نه.
هیچ ارتباطی بین واکسن و اختلال طیف اوتیسم وجود ندارد
یکی از بزرگ‌ترین مباحث در اختلال طیف اوتیسم این است که آیا ارتباطی بین این اختلال و واکسن‌های دوران کودکی وجود دارد یا خیر.
با وجود مطالعات متعدد، هیچ تحقیق قابل اعتمادی ارتباط بین اختلال طیف اوتیسم با هر نوع واکسنی را نشان نداده است.
در واقع، مطالعه اصلی که سال ها پیش این بحث را مطرح کرد به خاطر طراحی ضعیف و روش های تحقیقاتی مشکوک پس گرفته شد.
اجتناب از واکسیناسیون دوران کودکی می تواند فرزند شما و دیگران را در خطر ابتلا و گسترش بیماری های جدی مانند سیاه سرفه (سیاه سرفه)، سرخک یا اوریون قرار دهد.
ریسک فاکتورها
تعداد کودکان مبتلا به اختلال طیف اوتیسم در حال افزایش است.
معلوم نیست که این افزایش ناشی از تشخیص و گزارش بهتر بیماری است یا افزایش واقعی تعداد مبتلایان یا هر دو!
اختلال طیف اوتیسم بر کودکان از هر نژاد و ملیت تأثیر می گذارد اما بعضی ریسک فاکتورهای خاص احتمال بروز بیماری را افزایش می دهند که در ادامه به چند مورد اشاره می کنیم:
جنسیت کودک
پسران حدود چهار برابر بیشتر از دختران در معرض ابتلا به اختلال طیف اوتیسم هستند.
سابقۀ خانوادگی
خانواده هایی که یک فرزند مبتلا به اختلال طیف اوتیسم دارند، بیش از دیگران در معرض داشتن یک فرزند اوتیسمی دیگر هستند. به علاوه غیرمعمول نیست که والدین یا بستگان کودک مبتلا به اختلال طیف اوتیسم مشکلات جزئی در مهارت‌های اجتماعی یا ارتباطی خود داشته باشند یا رفتارهای خاصی از این اختلال را انجام دهند.
سایر اختلالات
کودکان مبتلا به بیماری های خاص بیشتر از دیگران در معرض ابتلا به اختلالات طیف اوتیسم یا علائمی شبیه به اوتیسم هستند.
برای مثال می توان به سندرم X شکننده، یک اختلال ارثی که باعث مشکلات فکری می شود اشاره کرد یا توبروس اسکلروزیس بیماری که در آن تومورهای خوش خیم در مغز ایجاد می شوند و سندرم رت، یک بیماری ژنتیکی که تقریباً به طور انحصاری در دختران اتفاق می افتد و باعث کند شدن رشد سر، ناتوانی ذهنی و از دست دادن استفاده هدفمند از دست می شود.
نوزادان خیلی نارس
نوزادانی که قبل از هفته 26 بارداری به دنیا می آیند بیشتر از دیگران مستعد ابتلا به اختلال طیف اوتیسم هستند.
سن والدین
سن بالای والدین می تواند در ابتلا به اوتیسم مؤثر باشد اما تأیید این موضوع به تحقیقات بیشتری نیاز دارد.
عوارض اوتیسم
مشکلات موجود در تعاملات اجتماعی، ارتباطات و رفتار می تواند به موارد زیر منجر شود:
- مشکلات در مدرسه و یادگیری موفق
- مشکلات اشتغال
- ناتوانی در زندگی مستقل
- انزوای اجتماعی
- استرس درون خانواده
- قربانی گری و مورد آزار و اذیت قرار گرفتن
پیشگیری از اوتیسم
هیچ راهی برای پیشگیری از اختلال طیف اوتیسم نیست اما گزینه های درمانی وجود دارد. تشخیص و مداخلۀ زودهنگام خیلی مؤثر بوده و می تواند رفتار، مهارت ها و رشد زبان را بهبود بخشد. با این حال، مداخله در هر سنی مفید است. هرچند رشد کودکان مبتلا به اوتیسم به اندازۀ دیگران نیست ولی می توانند عملکرد مناسب را یاد بگیرند.
نظرات کاربران