مولتیپل اسکلروزیس (MS) (تشخیص , علائم , درمان , پیش آگهی ,درمان)

مولتیپل اسکلروزیس (MS) چیست ؟

مولتیپل اسکلروزیس (MS) بیماری مزمنی است که سیستم عصبی مرکزی شما (CNS) را درگیر می کند .سیستم ایمنی با حمله به غلاف میلین که لایه محافظ اطراف فیبرهای عصبی است باعث ایجاد التهاب ، بافت اسکار یا ضایعه می شود. در این حالت ارسال سیگنال های عصبی از مغز به تمام بدن با مشکل مواجه خواهد شد .

در تصاویر تغییرات فیزیولوژیکی مرتبط با MS را مشاهده می کنید .

علایم MS

افراد مبتلا به MS طیف گسترده ای از علایم را تجربه می کنند . برحسب ماهیت بیماری ، علایم در افراد مختلف متفاوت است .

به علاوه شدت بیماری به صورت سالیانه ، ماهیانه یا حتی روز به روز تغییر نموده و در نتیجه علایم نیز تغییر می کنند .

خستگی و مشکل در راه رفتن دو مورداز شایع ترین علایم این بیماری است .

خستگی

حدود 80 درصد مبتلایان به MS احساس خستگی دارند . خستگی ناشی از بیماری ام اس می تواند ناتوان کننده باشد و بر توانایی انجام فعالیت های روزانه تاثیرگذار  بگذارد.

راه رفتن مشکل

به دلایل متعدد MS راه رفتن را مشکل می سازد :

• بی حسی در پا یا کف پا
• دشواری حفظ تعادل
• ضعف عضلانی
• اسپاسم عضلات
• مشکل در بینایی
• سقوط ناشی از مشکل راه رفتن می تواند به ایجاد جراحت بیانجامد.

سایر علایم

سایر علائم نسبتاً شایع MS عبارتند از :

• درد حاد یا مزمن
• لرزش
• مشکلات شناختی شامل تمرکز ، حافظه و مشکل در یافتن کلمات

این وضعیت می تواند به اختلالات گفتاری نیز منجر شود.

MS چگونه تشخیص داده می شود؟

پزشک با انجام معاینات عصبی ، تاریخچه بالینی و یک سری آزمایشات دیگر به تشخیص می رسد.

برخی از آزمایشات تشخیصی عبارتند از :

• اسکن تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI). استفاده از یک رنگ کنتراست با MRI به پزشک امکان می دهد ضایعات فعال و غیر فعال موجود در مغز و نخاع را تشخیص دهد .
• مقطع نگاری همدوسی اپتیکی (OCT) . در این آزمایش از لایه های عصبی پشت چشم شما عکسبرداری می شود و نازک شدن عصب بینایی مورد ارزیابی قرار می گیرد .
• پانکچر نخاعی . ممکن است پزشک برای یافتن ناهنجاری در مایع نخاعی پانکچر نخاعی را تجویز کند. این آزمایش می تواند به رد بیماری های عفونی کمک کندو هم چنین برای بررسی باندهای الیگوکلونال (OCBs) که در تشخیص زودرس MS موثر است ، بکار رود.
• آزمایش خون : پزشک برای کمک به حذف سایر شرایط دارای علایم مشابه از این آزمایش استفاده می کند.
• تست پتانسیل برانگیخته بینایی (VEP) . این آزمایش مستلزم تحریک مسیرهای عصبی برای تحلیل فعالیت الکتریکی مغز است . در گذشته از آزمایشات شنوایی ساقه مغز و پتانسیل برانگیختگی حسی برای تشخیص بیماری MS استفاده می شد .

برای تشخیص MS به شواهدی از دیمیلینه شدن در زمان های مختلف و قسمت های مختلف مغز ، طناب نخاعی یا عصب بینایی نیاز داریم .

به علاوه تشخیص مستلزم رد شرایط دیگری است که علایم مشابه دارند . بیماری لایم ، لوپوس و سندرم  شوگرن تنها چند نمونه اند .

علایم اولیه بیماری MS چیست ؟

• MS می تواند یک باره اتفاق بیفتد یا علایم آنقدر خفیف باشد که به سادگی آن را نادیده بگیرید. سه مورد از مهمترین علائم اولیه بیماری MS عبارتند از :

• بی حسی و مورمور شدن بازوها ، پاها یا یک طرف صورت ؛ حسی شبیه سوزن سوزن شدن مثل زمانیکه پا به خواب می رود ؛ اما این حالت بدون هیچ دلیل مشخصی رخ می دهد.

• عدم تعادل و ضعف پاها . ممکن است در هنگام پیاده روی یا انجام برخی فعالیت های بدنی سکندری بخورید .

• دوبینی ، تاری دید در یک چشم یا از دست دادن جزئی بینایی می تواند از جمله علایم اولیه MS باشد . هم  چنین ممکن است دچار چشم درد شوید.

• قطع ناگهانی این علایم  و عود مجدد امری نامعمول نیست . بروز علایم بیماری شاید هفته ها ، ماه ها یا سال ها طول بکشد.

این علایم به دلایل مختلفی اتفاق می افتد .

حتی اگر این علایم را دارید ، الزاما به این معنا نیست که مبتلا به MS هستید .

 RRMS در زنان شایع تر است حال آنکه میزان شیوع  PPMS در زنان و مردان به یک اندازه است . اکثر متخصصان براین باورند که MS در مردم تهاجمی تر بوده و اغلب فرد کاملا بهبود نمی یابد .

علائم اولیه ابتلا به MS را شناسایی کنید.

چه عواملی باعث MS می شود؟

اگر مبتلا به MS هستید ، غلاف میلین محافظ الیاف عصبی شما آسیب می بیند.

تصور می شود که این آسیب نتیجه حمله سیستم ایمنی است. محققان معتقدند مجرک های محیطی نظیر ویروس یا توکسین می توانند حمله سیستم ایمنی بدن را متوقف سازند.

با حمله سیستم ایمنی بدن به میلین التهاب ایجادمی شود . در نتیجه بافت اسکار یا ضایعه بوجود می آید . التهاب و بافت اسکار ، انتقال سیگنال بین مغز و سایر اجزای بدن را مختل می سازند.

MS یک بیماری ارثی نیست اما اگر پدر ، مادر ، برادر یا خواهر شما MS داشته باشد ریسک ابتلا افزایش می یابد. دانشمندان ژن هایی را شناسایی کرده اند که ظاهرا احتمال ابتلا به MS را افزایش می دهند.

درباره دلایل احتمالی بیماری MS اطلاعات بیشتری کسب کنید.

انواع MS

انواع MS عبارتنداز :

سندرم جدا شده بالینی (CIS)

سندرم جدا شده بالینی (CIS)یک مرحله قبل از MS است حداقل 24 ساعت طول می کشد . این علایم به دلیل دیمیلینه شده CNS است .

اگرچه این وضعیت مشخصه MS است اما برای تشخیص بیماری کافی نیست.

چنانچه در هنگام لومبار پانکچر بیش از یک ضایعه یا باندهای الیگوکلونال مثبت (OCB) در مایع نخاعی شما ووجود داشته باشد ، به احتمال زیاد MS شما از نوع عودکننده – بهبودیابنده (RRMS) است .

در صورتی که ضایعه ای وجود نداشته باشد یا مایع نخاعی شما OCB نشان ندهد ، احتمال تشخیص MS ضعیف است .

MS عودکننده – بهبود یابنده  (RRMS)

MS عودکننده – بهبود یابنده  (RRMS) شامل عود آشکار فعالیت بیماری و سپس بهبودی است . در طی دوره بهبودی علایم خفیف هستند یا وجود ندارند و بیماری پیشرفت نمی کند.

RRMS شایع ترین نوع بیماری MS در زمان شروع بوده و حدود 85 درصد کل موارد را تشکیل می دهد.

MS پیشرونده اولیه (PPMS)

اگر مبتلا به MS پیشرونده اولیه (PPMS) باشید ، عملکرد عصبی از ابتدای ظهور علایم به تدریج بدتر خواهد شد .

با این حال شاید دوره های پایدار کوتاهی رخ دهد . اصطلاحات فعال و غیرفعال برای توصیف فعالیت بیماری با ضایعه های مغزی جدید بکار می روند.

MS پیشرونده ثانویه (SPMS)

MS پیشرونده ثانویه (SPMS) هنگامی رخ می دهد که RRMS به شکل پیشرونده تغییر کند. شاید علاوه بر ناتوانی عملکردی تدریجی ، عودهای قابل ملاحظه ای نیز داشته باشید .

جمع بندی در مورد ام اس

MS ممکن است تغییر و تکامل یابد و از RRMS به SPMS تبدیل شود.

شاید زمانی فقط یک نوع MS داشته باشید اما آگاهی از این که چه هنگام به شکل پیشرفته تری از MS دچار می شوید ، امری دشوار است.

امید به زندگی برای مبتلایان به ام اس چقدر است؟

امید به زندگی برای مبتلایان به ام اس تقریباً 7.5 سال کمتر از حد انتظار است.

خبر خوب این که امیدبه زندگی مبتلایان به MS رو به افزایش است .

پیش بینی نحوه پیشرفت MS در افراد تقریبا محال است . حدود 10 تا 15 درصد مبتلایان به MS 10 سال پس از تشخیص حملات محدود و حداقل ناتوانی را دارند . به طور کلی تصور می شود که ایشان تحت درمان نیستند . گاهی به این حالت MS خوش خیم می گویند.

با پیشرفت درمان های اصلاح کننده بیماری (DMTs) ، مطالعات از نتایج نویدبخشی حکایت دارد که می تواند از سرعت پیشرفت بیماری بکاهد.

نوع MS

MS پیشرفته معمولاً سریعتر از RRMS پیشرفت می کند. افراد مبتلا به RRMS می توانند سال ها زندگی عادی خود را ادامه دهند . عدم معلولیت پس از 5 سال می تواند شاخص خوبی برای آینده باشد .

سن وجنسیت

این بیماری در مردان و بزرگسالان شدیدتر و ناتوان کننده است.  این امر در مورد آمریکایی های آفریقایی تبار و کسانی که میزان عود بالایی دارند نیز صدق می کند.

اصل آخر

کیفیت زندگی شما با MS به علایم بیماری و پاسخ به درمان بستگی دارد . این بیماری به ندرت کشنده اما غیرقابل پیش بینی است و می تواند بدون هشدار پیشرفت کند.

اکثر مبتلایان به MS دچار ناتوانی شدید نخواهند شد و قادرند زندگی عادی خود را ادامه دهند.

نگاه دقیق تری به پیش آگهی مبتلایان به MS بیندازید.

MS چگونه درمان می شود ؟

در حال حاضر هیچ درمانی برای MS وجود ندارد اما گزینه های درمانی متعددی توصیه می شود.

درمان های اصلاح کننده بیماری (DMTs)

درمان های اصلاح کننده بیماری (DMTs) برای کاهش سرعت پیشرفت بیماری و کاهش میزان عود طراحی شده اند.

داروهای اصلاح کننده بیماری خود تزریقی برای RRMS عبارتند از گلاتیرامر استات (کوپاکسون) و بتا اینترفرون ها که در زیر به چند نمونه اشاره می کنیم :

• آونکس
• بتافرون
• ریبف
• اکستاویا
• پلگریدی

داروهای خوراکی RRMS عبارتند از :

• دی متیل فومارات (Tecfidera)
• فینگولیمود (گیلینا)
• تريفلونوميد (آباگیو)
• کلادریبین (ماونکلاد)
• دیروکسیمل فومارات (Vumerity)
• سیپونیمود (مایزنت)

درمان تزریق داخل وریدی برای RRMS عبارتند از :

• آلمتوزوماب (لمترادا)
• ناتالیزوماب (Tysabri)
• میتوکسانترون (نوآنترون)
• اکرلیزوماب(اکرووس)

در سال 2017 ، سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) اولین DMT را برای مبتلایان به PPMS تصویب کرد. این داروی تزریقی اکرلیزوماب(اکرووس) نام دارد و برای درمان RRMS نیز بکار می رود.

داروی دیگری به نام اوزانیمود (Zeposia) اخیراً برای درمان CIS ، RRMS و SPMS تأیید شده است ، اما به دلیل بیماری همه گیر COVID-19 هنوز به بازار عرضه نشده است.

تمام داروهای MS برای همه افراد مناسب یا در دسترس نیست . به منظور بررسی مزایا و معایب هر دارو و انتخاب داروی مناسب حتما با پزشک خود مشورت کنید .

سایر داروها

پزشک ممکن است  برای درمان عود بیماری داروهای کورتیکواستروئیدی مانند متیل پردنیزولون (Medrol) یا  Acthar Gel (ACTH) را تجویز کند.

به علاوه سایر روش های درمانی با کاهش علایم بیماری کیفیت زندگی شما را بهبود می بخشند.

از آنجایی که MS برای افراد مختلف متفاوت است ، درمان به علایم خاص هر بیمار بستگی دارد. در بیشتر موارد از یک رویکرد انعطاف پذیر استفاده می شود .

در مورد روش های درمان MS اطلاعات بیشتری کسب کنید .

زندگی با MS چگونه است ؟

اکثر مبتلایان به MS قادرند با مدیریت علایم بیماری عملکرد خوبی داشته باشند.

درمان دارویی

ابتلا به MS یعنی باید با یک پزشک مجرب در زمینه درمان بیماری مشورت کنید.

در صورت تجویز یکی از داروهای DMTs باید به برنامه درمانی خود پایبند باشید . ممکن است پزشک برای درمان سایر علایم خاص داروهای دیگری را  تجویز کند.

رژیم غذایی و ورزش

حتی اگر ناتوانی دارید ، ورزش منظم برای سلامت جسمی و روانی شما اهمیت بسزایی دارد /

چنانچه فعالیت فیزیکی برایتان دشوار است ، شنا یا ورزش در استخر گزینه خوبی بشمار می رود . بعضی از کلاس های یوگا فقط برای مبتلایان به MS طراحی شده اند .

یک رژیم غذایی متعادل ، کم کالری و غنی از مواد مغذی و فیبر به مدیریت سلامت عمومی شما کمک می کند.

رژیم غذایی شما باید عمدتاً شامل موارد زیر باشد:

• انواع میوه ها و سبزیجات
• منابع غنی پروتئین مانند ماهی و گوشت مرغ بدون پوست
• غلات کامل و سایر منابع فیبر
• آجیل
• حبوبات
• محصولات لبنی کم چرب
• مقدار کافی آب و مایعات دیگر

هرچه رژیم غذایی بهتر باشد ، سلامت عمومی شما بهتر خواهد بود ؛ نه تنها در کوتاه مدت احساس خوبی خواهید داشت بلکه پایه و اساس زندگی آینده خود را پایه ریزی می کنید .

به بررسی ارتباط میان رژیم غذایی و MS بپردازید .

بایستی موارد ذیل را محدود کرده یا به طور کلی از آن ها خودداری نمایید :

• چربی های اشباع شده
• چربی ترانس
• گوشت قرمز
• غذاها و نوشیدنی های پر قند
• غذاهای پر سدیم
• مواد غذایی فرآوری شده

چنانچه مشکلات بهداشتی دیگری دارید می توانید از پزشک خود در مورد رژیم غذایی خاص یا دریافت مکمل کمک بگیرید .

رژیم های غذایی خاص مانند رژیم کتو ،paleo یا مدیترانه ای در حل برخی از چالش ها مبتلایان به MS موثرند.

برچسب های مواد غذایی را بخوانید. غذاهایی که کالری بالا اما موادمغذی اندکی دارند به سلامت و حفظ وزن سالم شما کمکی نخواهند کرد.

برای رژِیم غذایی مناسب MS این نکات را بررسی کنید.

سایر درمان های مکمل

در زمینه اثربخشی درمان های مکمل مطالعات زیادی انجام نشده اما این به معنای عدم اثربخشی این درمان ها نیست .

درمان های زیر به شما کمک می کند تا با حفظ آرامش خود استرس کم تری داشته باشید :

• مدیتیشن
• ماساژ
• تای جی
• طب سوزنی
• هیپنوتیزم
• موزیک درمانی

آمار MS

بنا به گفته انجمن ملی مولتیپل اسکلروزیس ، از سال 1975 تا به امروز هیچ گونه مطالعه علمی ملی در زمینه شیوع بیماری MS در ایالت متحده انجام نشده است .

با این حال براساس برآورد مطالعه ای که در سال 2017 انجام شد ، حدود یک میلیون آمریکایی مبتلا به MS هستند .

موارد دیگری که باید بدانید .

بیماری ام.اس شایع ترین بیماری عصبی است که در اقصی نقاط جهان بزرگسالان را ناتوان می سازد .

بیشتر مبتلایان به RRMS در زمان تشخیص 50-20 سال سن دارند.

به طور کلی ، ام اس در زنان بیشتر از آقایان است. طبق گزارش انجمن ملی MS ، زنان دو تا سه برابر بیش از مردان در معرض ابتلا قرار دارند . میزان PPMS در زنان ومردان تقریبا برابر است.

میزان ابتلا به MS در نواحی نزدیک به استوا پایین تر است ؛ شاید این به قرارگیری در معرض نور خورشید وو جذب ویتامین D ارتباط داشته باشد . به طور کلی افرادی که از 15 سالگی به محل جدیدی نقل مکان می کنند ، معمولا ریسک فاکتورهای مربوط به محل جدید را کسب خواهند کرد.

داده های مطالعاتی از سال 1999 تا 2008  نشان می دهد که هزینه های مستقیم و غیرمستقیم MS در طول سال بین 8.528 تا 54.244 دلار بوده است .

کانادایی ها بیشترین میزان ابتلا به MS را در سطح جهان دارند.

عوارض MS

ضایعات ناشی از MS می تواند در هر جایی از سیستم عصبی ظاهر شده و بر بخش های مختلف بدن تاثیر بگذارد .

 مسائل مربوط به تحرک

با افزایش سن ، برخی از ناتوانی های ناشی از بیماری MS نمایان تر می شود .

اگر مشکل تحرک دارید ممکن است به دلیل سقوط در معرض ریسک بالای شکستگی استخوان باشید . آرتروز و پوکی استخوان می تواند این مشکل را دوچندان سازد .

سایر موارد

خستگی یکی از شایع ترین علایم MS است هرچند موارد ذیل نیز در این افراد غیرمعمول نیست :

• افسردگی
• اضطراب
• برخی اختلالات شناختی

خط آخر

مسائل مربوط به تحرک می توانند باعث عدم فعالیت بدنی شده و در نتیجه مشکلات دیگری را بوجود آورد . خستگی و بی تحرکی بر عملکرد جنسی افراد نیز تاثیرگذارند.