پارگی مینیسک یکی از آسیب های شایع زانو است.
در واقع مینیسک یک دیسک لاستیکی C شکل است که از زانوی شما محافظت می کند.
هر زانو دو مینیسک دارد که یکی در لبه خارجی و دیگری در لبه داخلی آن است.
مینیسک ها با متعادل سازی وزن روی زانو ، آن را ثابت نگه می دارند.
پارگی مینیسک مانع عملکرد درست زانوی شما می شود.
علل پارگی مینیسک
معمولا پارگی مینیسک در نتیجه پیچ خوردن یا چرخش سریع زانوی خم شده اتفاق می افتد.
شاید در هنگام بلند کردن اجسام سنگین یا تمرینات ورزشی نیز دچار پارگی مینیسک شوید.
با افزایش سن مینیسک ها فرسوده شده و به سادگی پاره می شوند.
علائم پارگی مینیسک
پارگی مینیسک به سه شکل است که هر کدام علائم خاص خود را دارند.
- پارگی جزئی، درد یا تورم جزئی به دنبال دارد که معمولا بعد از 2 یا 3 هفته برطرف می شود.
- پارگی متوسط می تواند باعث درد در کناره ها یا مرکز زانو شود. بعد از 2 یا 3 روز تورم بدتر می شود و با احساس سفتی زانو ، دامنه حرکتی محدود شده اما با این وجود هنوز هم می توانید راه بروید. احتمال دارد هنگام پیچاندن زانو یا چمباتمه زدن درد شدیدی احساس کنید. ممکن است این علائم ظرف یکی دو هفته برطرف شود اما اگر در صورت پیچ خوردگی مجدد یا اعمال فشار زیاد به زانو درد مجددا عود می کند.
- پارگی های شدید تکه هایی از مینیسک پاره شده به فضای مفصلی حرکت می کند و باعث قفل شدن زانو می شود؛ به طوری که نمی توانید زانویتان را صاف کنید یا احساس لرزش داشته باشید. گاهی اوقات زانو بعد از آسیب دیدگی یا ظرف 2 تا 3 روز سفت و متورم می شود.
اگر سالمند هستید و مینیسک شما فرسوده شده ، ممکن است ندانید علت دقیق پارگی مینیسک چیست، فقط شاید به خاطر بیاورید که بعد از برخاستن یا چمباتمه زدن درد داشتید.
درد و تورم جزئی اغلب تنها علائم این بیماری است.
نحوه تشخیص پارگی مینیسک
ممکن است پزشک در مورد جراحات قبلی یا اینکه در زمان شروع درد چه کاری انجام می دادید، سوال کند.
معاینه جسمانی به پزشک کمک می کند تا بفهمد آیا پارگی مینیسک علت درد است یا نه.
پزشک با معاینه هر دو پا، حساسیت به لمس، دامنه حرکتی و میزان پایداری زانو را بررسی می کند.
شاید لازم باشد برای انجام آزمایشات بیشتر به جراح ارتوپدی مراجعه کنید.
MRI یکی از این آزمایشات است که تصویر واضحی از محل پارگی و شدت جراحت ارائه می دهد.
نحوه درمان پارگی مینیسک
روش درمان پارگی مینیسک به موارد متعددی مانند نوع ، محل و شدت پارگی بستگی دارد.
سن و میزان فعالیت شما نیز در انتخاب روش درمانی موثر است.
برخی از روندهای درمانی عبارتند از:
- استراحت، قرار دادن یخ و پیچاندن زانو با باند الاستیک و قرار دادن پا روی بالش
- فیزیوتراپی
- جراحی برای ترمیم مینیسک
- جراحی برای برداشتن بخشی از مینیسک
علائم
علائم پارگی مینیسک به اندازه و محل پارگی و اینکه آیا همراه پارگی آسیب دیگری به زانو وارد شده یا نه، بستگی دارد.
درد می تواند ناشی از تورم و آسیب دیدگی بافت های اطراف باشد.
پارگی جزئی ممکن است در زمان آسیب کم ترین درد را داشته باشد.
اغلب تورم جزئی به تدریج طی چند روز ایجاد می شود.
بسیاری از اوقات می توانید با کمی درد راه بروید هرچند درد با چمباتمه زدن، بلند کردن اجسام یا برخاستن افزایش می یابد.
معمولا این علائم بعد از 2 تا 3 هفته از بین می روند اما گاهی درد با خم شدن یا پیچ خوردن عود می کند.
در پارگی متوسط مینیسک شما برحسب محل پارگی در طرفین یا مرکز زانو احساس درد دارید.
اغلب اوقات باز هم می توانید راه بروید.
معمولا تورم به تدریح بعد از 2 تا 3 روز بیشتر می شود و ممکن است به احساس سفتی و خم شدن محدود بیانجامد.
موقع پیچ خوردن یا چمباتمه زدن درد شدیدتر است.
علائم بیماری بعد از 1 یا 2 هفته کاهش می یابد اما با فعالیت هایی که باعث پیچ خوردگی یا اعمال فشار زیاد می شود، عود می کند.
در صورت عدم درمان درد حتی تا یک سال هم ادامه دارد.
به طور معمول پارگی های بزرگ تر درد بیشتری دارند و بلافاصله باعث تورم و سفتی می شوند.
بعد از دو تا سه روز تورم بوجود می آید.
تکه های مینیسک پاره شده می توانند در فضای مفصلی حرکت کرده و باعث گرفتگی یا به اصطلاح قفل شدن زانو شوند.
شاید نتوانید زانو را صاف کنید یا احساس می کنید زانو لرزان یا ناپایدار است.
در صورت وقوع آسیب دیدگی های دیگر به خصوص پارگی رباط ها ، درد ، تورم، احساس ناپایداری زانو و مشکل راه رفتن بروز می کند.
افراد سالمندی مینیسک آن ها فرسوده است شاید نتوانند به یاد بیاورند که چه رویداد خاصی باعث پارگی شده یا به خاطر بیاورند که بعد از یک حادثه جزئی مانند بلند شدن از حالت نشسته علائم بیماری در آن ها تشدید شده است.
اغلب درد جزئی و تورم تنها علائم است.
درد داخل زانو از پارگی مینیسک داخلی خبر می دهد.
درد قسمت خارجی زانوی آسیب دیده می تواند به معنی پارگی مینیسک جانبی باشد.
معاینات و آزمایشات
در حین معاینه پارگی احتمالی مینیسک، پزشک راجع به جراحات گذشته و اینکه در هنگام شروع درد مشغول چه کاری بودید از شما می پرسد.
سپس به منظور ارزیابی حساسیت به لمس، دامنه حرکت و میزان پایداری زانو هر دو زانو را معاینه می کند.
در صورت وجود تورم، درد در یک قسمت خاص(حساسیت نقطه ای) یا عدم تحمل وزن پا باید رادیوگرافی انجام شود.
شاید برای معاینه کامل زانوی شما خیلی دردناک یا متورم باشد.
در این حالت ممکن است پزشک پس از خارج کردن مایعات مفصلی ، داروی بی حسی( بی حسی موضعی) به مفصل تزریق کند.
با این کار درد شما کاهش می یابد و پزشک می تواند معاینه را انجام دهد.
گاهی نیز معاینه به مدت یک هفته به تعویق می افتد تا با استراحت در منزل، قرار دادن یخ ، فشرده سازی یا بالا بردن زانو از خود مراقبت کنید.
این احتمال وجود دارد که پزشک خانواده یا پزشک اورژانس برای معاینه کامل تر شما را به جراح ارتوپدی ارجاع دهد.
در صورت عدم تشخیص ، جراح ارتوپد برای شما MIR تحویز می کند.
MRI معمولا تصویر خوبی از محل و میزان پارگی مینیسک ارائه داده و نمایی از رباط ها، تاندون ها و غضروف ها را نیز فراهم می آورد.
گاهی اوقات جراح ارتوپدی روش آرتروسکوپی را توصیه می کند.
در این روش با قرار دادن یک لوله نازک(آرتروسکوپ) حاوی دوربین دارای نور از طریق یک برش کوچک در نزدیکی مفصل زانو، داخل مفصل زانو بررسی و ترمیم می شود.
با آتروسکوپی جراح ارتوپدی می تواند مستقیما مینیسک و دیگر قسمت های زانو را مشاهده و درمان کند.
روش درمان پارگی مینیسک
هنگام تصمیم گیری در مورد نحوه درمان پارگی مینیسک موارد متعددی از جمله میزان و محل پارگی،میزان درد، سن، میزان فعالیت، ترجیح پزشک و زمان آسیب دیدگی باید در نظر گرفته شود.
گزینه های درمانی به شرح زیر است:
- درمان غیرجراحی با استراحت، یخ، فشرده سازی، بالا بردن زانو و فیزیوتراپی. گاهی نیز لازم است به طور موقت از بریس زانو استفاده شود.
- درمان جراحی برای ترمیم پارگی
- مینیسکتومی جزئی یعنی جراحی برای برداشتن قسمت پاره شده.
- مینیسکتومی کامل یعنی جراحی برای برداشتن کل مینیسک. به طور کلی از این روش اجتناب می شود چون خطر ابتلا به آرتروز زانو را افزایش می دهد.
در صورت امکان جراحی مینیسک به جای استفاده برش بزرگ در زانو با استفاده از آرتروسکوپی انجام می شود.
محل (موضع) پارگی یکی از مهم ترین مواردی است که به تعیین روند درمان کمک می کند.
- پارگی لبه خارجی مینیسک(ناحیه قرمز رنگ) به خوبی ترمیم می شود زیرا خونرسانی خوبی دارد. پارگی جزئی به خودی خود با بریس و یک دوره استراحت بهبود می یابد. در صورت عدم بهبودی یا لزوم ترمیم، می توان پارگی را به هم دوخت. معمولا این ترمیم در ناحیه قرمز رنگ موفقیت آمیز است.
- دو سوم داخلی( قسمت سفید رنگ) مینیسک خونرسانی خوبی ندارد، بنابراین به خودی خود ترمیم نمی شود. اگر قسمت های پاره شده به فضای مفصل وارد شوند، که باعث قفل شدن زانو می شود، قسمت پاره شده را با جراحی برمی دارند(مینیسکتومی جراحی) و لبه های باقیمانده مینیسک را می تراشند تا صاف شود.
- وقتی پارگی از ناحیه قرمز به ناحیه سفید تجاوز کند، ممکن است خون کافی برای بهبودی وجود داشته باشد. ممکن است پارگی ترمیم یا برداشته شود که در این مورد متخصص ارتوپدی حین جراحی تصمیم می گیرد.
الگوی پارگی تعیین می کند که آیا پارگی قابل ترمیم است یا نه.
پارگی های طولی اغلب قابل ترمیم هستند اما به طور کلی پارگی های افقی و فلپ(مورب) قابل ترمیم نیستند.
بهتر است تا حد امکان مینیسک حفظ شود.
اگر بتوان مینیسک را با موفقیت درمان کرد، ترمیم مینیسک آسیب دیده در مقایسه با برداشتن کلی یا جزئی مینیسک(مینیسکتومی) احتمال تحلیل مفصل زانو را کاهش می دهد
. ترمیم مینیسک در جوانان، زانوهایی که پایداری رباط خوبی دارند، پارگی در قسمت قرمز رنگ اتفاق افتاده یا ترمیم در هفته های اول بعد از آسیب دیدگی انجام شده، موفقیت آمیزتر است.
ترمیم مینیسک ممکن است از تغییرات دژنراتیو مفصل زانو جلوگیری کند.
بسیاری از پزشکان معتفدند ترمیم موفق مینیسک ریسک ابتلا به آرتروز زودرس را کاهش می دهد چون از فشار وارد شده به مفصل زانو می کاهد.
جراحان ارتوپدی اغلب جراحی مینیسک را با آرتروسکوپی انجام می دهند.
این روش هم برای معاینه و هم درمان قسمت داخلی مفصل استفاده می شود و در آن یک لوله نازک(آتروسکوپ) حاوی دوربین روشن را از طریق برش های کوچک به داخل مفصل می فرستند.
در بعضی موارد پارگی باید جراحی باز زانو انجام شود.
توانبخشی بر حسب آسیب، نوع جراحی، اولویت جراح، سن، وضعیت سلامتی و میزان فعالت شما متفاوت است.
زمان ترمیم نیز متغیر است اما به طور کلی جراحی مینیسک معمولا با یک دوره استراحت، پیاده روی و تمرینات انتخابی دنبال می شود.
بعد از اینکه دامنه حرکتی بدون درد داشتید و قدرت زانو به حالت عادی برگشت، می توانید به سطح فعالیت قبلی برگردید.
سایر آسیب های زانو که بیشتر رباط صلیبی قدامی(ACL) و یا رباط کولترال میانی را درگیر می کنند می تواند همزمان با پارگی مینیسک رخ دهند.
در این موارد برنامه درمانی متفاوت است.
به طور معمول جراح ارتوپدی در صورت نیاز با انجام عمل جراحی ACL، پارگی مینیسک را نیز درمان می کند.
در این شرایط برنامه بازتوانی ACL دنبال می شود.
پیوند مینیسک یک درمان تجربی برای پارگی مینیسک بشمار می رود و راهکار خوبی برای مینیسک ضعیف یا آسیب دیده ناشی از جراحت قبلی است.
در این روند جراحی یک قطعه غضروف مینیسک از فرد اهداکننده(آلوگرافت) را به زانو پیوند می زنند.
برای اینکه واجد شرایط پیوند مینیسک باشید، موارد زیر ضروری است:
- باید کم تر از 50 سال سن داشته باشید.
- باید دوره رشد شما تمام شده باشد.
- نباید چاق باشید.
- دچار درد و تورم زانو هستید و با درمان های معمول درمان نشده اید.
- نباید دچار آرتروز باشید.
- زانو باید سالم باشد یعنی زانوها در هنگام خم شدن پا به سمت بیرون یا داخل خم نشوند.
درمان خانگی
اگر به تازگی دچار آسیب زانو شده اید به منظور کاهش درد و تورم مراحل زیر را دنبال کنید:
- استراحت کرده و فعالیت خود را کاهش دهید. از حرکات یا پوزیشن هایی که باعث ناراحتی می شوند، اجتناب نمایید.
- بسته به آسیب و درد پزشک ممکن است عصا و بریس تجویز کند.
- هر بار به مدت 10 تا 20 دقیقه یخ یا کیسه آب سرد را روی زانوی خود قرار دهید. سعی کنید این کار را هر 1 تا 2 ساعت به مدت سه روز انجام دهید. یک پارچه نازک بین یخ و پوست خود قرار دهید.
- پای را بالاتر از قلب خود بالا نگه دارید.
- در صورت لزوم با تجویز پزشک برای تسکین درد و کاهش تورم از داروهای ضد التهاب غیراستروئیدی(NSAID) مانند ایبوپروفن یا ناپروکسن استفاده کنید. قبل از مصرف دارو دستورالعمل های درج شده در راهنمای مصرف را با دقت بخوانید.
- برای استراحت و توانبخشی زانو از دستورالعمل های پزشک خود پیروی کنید.
اگر پارگی جزئی باشد و علائم برطرف شود، ممکن است پزشک برای بهبود عملکرد عضلات چهارسر ران و همسترینگ و نیز افزایش انعطاف پذیری ، تمریناتی را پیشنهاد کند.
باید برای جلوگیری از آسیب دیدگی مجدد راهنمایی های پزشک خود را به کار بندید.
زمان ریکاوری شما بعد از جراحی به موارد زیادی از جمله آسیب دیدگی و نوع جراحی بستگی دارد.
نظرات کاربران