محمدرضا سهیلی صوفیانی، روانشناس و مشاور مدرسه، در گفت‌وگو با خبرنگار اجتماعی خبرگزاری تسنیم درباره ویژگی‌های عاطفی دوران نوجوانی و تهدیدهایی که دانشآموزان را در این مرحله از زندگی در معرض خطر قرار می‌دهد، اظهار داشت: یکی از تغییرات اصلی این دوره، یادگیری مدیریت هیجانات است. نوجوانان در این دوران با هیجانات مختلف آشنا می‌شوند و ضروری است مهارت‌هایی را برای کنترل و مدیریت آنها بیاموزند، زیرا این مهارت‌ها تأثیر مستقیمی بر موفقیت تحصیلی آنها دارند.
وی افزود: نوجوانان باید توانایی کنترل تکانه‌های آنی خود را تقویت کنند تا بتوانند از تسلط هیجانات بر رفتارهایشان جلوگیری کنند.
سهیلی در ادامه بیان کرد: هیجانات را می‌توان به دو دسته اصلی تقسیم کرد. دسته اول شامل هیجانات پایه مانند خشم، شادی، نفرت، تعجب، غم و ترس است که به پردازش شناختی کمتری نیاز دارند. دسته دوم شامل هیجانات پیچیده‌تر مانند احساس گناه، امید، حسادت و عشق است. مدیریت صحیح این هیجانات می‌تواند زندگی فرد را پربارتر و سازنده‌تر کند.
وی تأکید کرد: در دوره نوجوانی، ویژگی‌های عاطفی به شدت تحت تأثیر تعاملات محیطی و ارتباط با دوستان شکل می‌گیرند. عادت‌ها، سبک‌های مقابله با مشکلات و مسائل زندگی نیز از طریق آموزش‌های مستقیم و غیرمستقیم تقویت می‌شوند.
ضرورت آموزش مدیریت هیجانات در مدارس
سهیلی در پاسخ به اینکه آیا مدیریت هیجانات در دوران نوجوانی نیازمند آموزش است، گفت: این موضوع باید در برنامه‌های آموزشی مدارس به صورت جدی مورد توجه قرار گیرد. آموزش‌هایی که توسط مشاوران مدرسه ارائه می‌شود، شامل مهارت‌های حل مسئله، تصمیم‌گیری و مهارت‌های زندگی است. همچنین، در دروس تفکر و سبک زندگی در پایه‌های هفتم و هشتم، به موضوعاتی چون مهارت مقابله و تصمیم‌گیری پرداخته می‌شود.
وی افزود: با وجود این، ضروری است که مدارس برنامه‌های جانبی برای آموزش مهارت‌های مدیریت هیجانات، حل مسئله و مقابله با استرس طراحی و اجرا کنند تا دانشآموزان بتوانند با چالش‌ها به صورت منطقی و مناسب مواجه شوند.
بازنگری در برخوردهای انضباطی مدارس
این مشاور مدرسه در مورد رفتارهای سخت‌گیرانه یا تحقیرآمیز برخی مدیران، معاونان و گاهی معلمان در برابر خطا یا تخلفات دانشآموزان مطرح کرد: آیین‌نامه اجرایی مدارس باید بازنگری شود تا با نیازهای نسل امروز هماهنگ‌تر شود. تجربه نشان داده که لازم است محدوده و میزان دخالت مدارس در برخورد با تخلفات دانشآموزان به وضوح مشخص شود. همچنین، بندهایی برای پیشگیری از تصمیم‌گیری‌های عجولانه و افزایش نقش شورای مدرسه و انجمن اولیا و مربیان در این زمینه باید لحاظ شود.
تهدید دانشآموزان اینبار با اسم نداشتن سلامت روان!
وی درباره اینکه بعضی والدین که فرزندشان در مدارس دولتی عادی تحصیل می‌کند، می‌گویند، “برخی مدیران و معاونان مدارس در برابر شیطنت‌ها و گاه تخلفات جزئی دانشآموزان، آنها را ملزم به مراجعه به مراکز مشاوره و ارائه برگه سلامت روان می‌کنند یا خانواده‌ها را با این موضوع تهدید می‌کنند که با فرستادن فرزندشان به مراکز مشاوره، تأیید خواهیم کرد که سلامت روان ندارد و او را از مدرسه اخراج خواهیم کرد”، تبعات منفی این رفتارها بر روی دانشآموزان و حتی والدین چیست، گفت: مراکز مشاوره آموزش‌وپرورش به هیچ عنوان نباید به‌عنوان ابزار تهدید توسط مدیران و عوامل مدارس معرفی شوند. این مراکز برای حمایت عاطفی و روانی از دانشآموزان ایجاد شده‌اند و هدف اصلی آنها ارائه کمک به دانشآموزان در مواجهه با چالش‌های روانی و رفتاری است، نه ایجاد استرس و فشار اضافی.
پیامدهای تهدیدهای روانی در مدارس
سهیلی در پاسخ به این پرسش که آیا ملزم کردن دانشآموزان به مراجعه به مراکز مشاوره یا تهدید والدین به اخراج فرزندان، تأثیرات منفی بر دانشآموزان دارد، گفت: چنین رفتارهایی می‌تواند فشار روانی مضاعفی به دانشآموزان و والدین وارد کند و حتی زمینه‌ساز رفتارهای مخربی مانند خودکشی شود. مدارس باید با احترام و همدلی با تخلفات دانشآموزان برخورد کنند، زیرا این رویکرد می‌تواند رفتارهای نادرست را کاهش داده و از تنش‌های روانی جلوگیری کند.
نقش والدین در پیشگیری از آسیب‌ها
سهیلی تأکید کرد: والدین باید جنبه حمایتی از فرزندان خود را تقویت کنند. ارتباط عاطفی، صمیمانه و مؤثر با فرزندان، نقش مهمی در پیشگیری از آسیب‌های روانی دارد. وقتی نوجوانان احساس کنند نگرانی‌هایشان شنیده می‌شود، از احساس تنهایی رهایی پیدا کرده و کمتر به رفتارهای آسیب‌زا روی می‌آورند.
وی در پیان توصیه کرد: انجمن اولیا و مربیان باید با برگزاری برنامه‌های آموزشی، والدین را با ویژگی‌های دوران نوجوانی، علائم هشداردهنده افسردگی و رفتارهای آسیب‌زا آشنا کنند.
منبع : تسنیم
نظرات کاربران