گروه سیاسی خبرگزاری تسنیم ـ روز 12 فروردین احمد صدر حاج‌سیدجوادی وزیر کشور دولت موقت نتایج انتخابات 10 و 11 فروردین را به‌شرح زیر اعلام کرد: از مجموع 20 میلیون و 288 هزار و 21 نفر، بیست میلیون و 147 هزار و 55 رأی مثبت و 140 هزار و 966 رأی منفی از صندوق‌ها بیرون آمد و بدین ترتیب 12 فروردین روز جمهوری اسلامی نام گرفت و 98.2 درصد مردم به این حکومت آری گفتند.
در ایام رفراندوم 12 فروردین و انتخاب جمهوری اسلامی از سوی آحاد مردم ایران، گفت‌وگویی با آقای عباس سلیمی‌نمین مدیر دفتر مطالعات و تدوین تاریخ ایران درباره بیانات امام در 12 بهمن، گروه‌های مخالف رفراندوم و سابقه برگزاری همه‌پرسی در انقلاب‌ها و حکومت‌های مختلف پرداختیم که در ادامه می‌خوانید:
تسنیم: در سالهای گذشته و در ایام رفراندوم 12 فروردین، بحث بر سر آن رفراندوم صورت می‌گیرد؛ یکی مسئله انتخابی که سال 58 برگزار شد و دیگری اصل مسئله رفراندوم! در آن تاریخ چرا گزینه نهایی جمهوری اسلامی انتخاب شد و آیا مدل‌های دیگر حکومت وزنی در جامعه داشت که کنار جمهوری اسلامی نامشان مطرح شود؟
سلیمی‌نمین: قبل از برگزاری رفراندوم طی تظاهرات‌های چندمیلیونی در تهران و همچنین در شهرستان‌ها و حتی اقصا نقاط کشور، بحث مدل حکومتی یعنی جمهوری اسلامی به‌کرات و حتی قبل از پیروزی ملت ایران بر استبداد و سلطه بیگانه مطرح شده بود؛ لذا مقوله جدیدی نبود و شعاری که طی تظاهرات‌ها مطرح می‌شد، مدل حکومتی را کاملاً شفاف از جانب ملت بیان می‌‌کرد و این امری بود که می‌توانست در نوع تعیین حکومت کفایت کند و رفراندوم در تظاهرات‌های مختلف صورت گرفته بود و کاملاً برای همگان روشن بود که قرار است بعد از براندازی استبداد، مدل جمهوری اسلامی را به‌عنوان حکومت انتخابی در پیش بگیریم.
اینکه علاوه بر تظاهرات‌های تعیین‌کننده، رفراندوم برگزار شد به این دلیل بود که بنای امام قاعده‌مندی و قانون‌مندی بود تا با برگزاری رفراندوم معلوم شود میزان مقبولیت نظام سیاسی که ملت شعارش را می‌دادند چقدر است.
فیلم| گفت‌وگو با عباس سلیمی‌نمین
** گروه‌های متمایل به شرق و غرب با مدل جمهوری اسلامی مخالف بودند
تسنیم: اکثر گروه‌های سیاسی آن زمان به جمهوری اسلامی رأی مثبت دادند و اکثر گروه‌ها به‌رغم مخالفت‌های اولیه باز هم پای صندوق آمدند اما بعد از چندی راه خود را جدا کردند ولی گروه‌هایی که رفراندوم را تحریم کردند عمدتاً گروه‌های قوم‌گرا و تجزیه‌طلب بودند، دلیل مخالفت تجزیه‌طلبان از همان ابتدا با جمهوری اسلامی چه بود؟
سلیمی‌نمین: تنها گروه‌های تجزیه‌طلب نبودند که در این زمینه مخالفتی را با شعارها و نظر مستقیم ملت ابراز کردند، برخی گروه‌های دیگر که مایل نبودند حکومتی مبتنی بر فرهنگ ملی و توانمندی فکری خودشان شکل بگیرد، با رفراندوم مخالفت کردند. آنچه می‌توانست ما را هویت ببخشد انتخابات مدل حکومتی مبتنی بر فرهنگ ملی بود. برخی گروه‌ها بودند که مایل بودند ما به فرهنگی ملی مراجعه نکنیم چراکه گرایش به شرق یا غرب داشتند و مدل حکومتی مدنظر آنها یا شرقی بود یا غربی فلذا در دو حالت ما هویتی پیدا نمی‌کردیم.
** در انقلاب‌های معاصر هم برگزاری رفراندوم و رجوع به افکار عمومی نداشتیم
تسنیم: مسئله رفراندوم به امری تبدیل شد که در سالهای گذشته نیز برخی از اپوزیسیون خواهان برگزاری مجدد آن شدند؛ آنها توقع دارند جمهوری اسلامی رفراندوم برگزار کند و در صورت رأی نیاوردن، آنها بر سر کار بیایند، آیا حکومتی هست که هرچند سال برای اثبات خودش رفراندوم کند؟
سلیمی‌نمین: حتی در انقلاب‌های معاصر ما رجوع به افکار عمومی را نداریم و در این انقلاب‌ها همان جریانی که مقبول واقع می‌شوند همان جریان مدل حکومتی خودش را پیش برده است و این گونه نبود که جریان پیش‌برنده انقلاب خودش را به رأی مردم بگذارد و خودش را از طریق آراء عمومی در حاکمیت قرار دهد. در هیچ انقلاب معاصری چنین چیزی را شاهد نبودیم و صرفاً در انقلاب اسلامی این کار صورت گرفت که علاوه بر اینکه مردم به‌کرات مدل حکومتی مدنظر جریان پیش‌برنده انقلاب را شعار داده بودند، علی‌رغم این رفراندوم هم برگزار شد. این مدل به‌هیچ‌وجه در سایر نهضت‌ها و انقلاب‌های معاصر چه در اتحاد جماهیر شوروی و انقلاب فرانسه عمل نشد.
اما این مطلب دومی که اشاره کردید، این هم در هیچ انقلابی صورت نگرفته است. این‌گونه نبوده است که یک انقلاب با رفراندوم سر کار بیاید و هر چند سال خودش را به رفراندوم بگذارد. نظام‌های سیاسی که سر کار می‌آیند، ارتباط خودشان را با آحاد جامعه مبنا قرار می‌دهند. امام خمینی بعد از آمدن از تبعید به ایران این بحث را مطرح کردند که “دلیلی ندارد آنچه نیاکان ما به آن پرداختند یا انتخاب کردند، ما هم انتخاب کنیم”.
** مجلس مؤسسان در دوره پهلوی اول مشروعیت نداشت و انتخاب مردم نبود
تسنیم: منظور شما اشاره ایشان به مجلس مؤسسان در دوره رضاشاه است…
سلیمی‌نمین: البته مجلس مؤسسان آن زمان غیرقانونی بود و بحث مستقلی می‌طلبد و آن مجلس مشروعیتی در این امر نداشت، منتها این بحث که شد قبل از آن، مشروعیت نظام سیاسی منتفی شده بود. قبل از آنکه این بحث توسط امام مطرح شود، امام بحث دیگری را مطرح کردند که چون استبداد از مسیر خارج شده و به‌هیچ‌وجه من‌الوجوه تن به قانون نداده و به‌هیچ‌وجه در مسیر مصالح مردم قرار نداشته و برکشیده بیگانه است و برکشیده ملت نیست، به این دلیل مشروعیت ندارد. نفی استبداد نه براین‌اساس که “چون نیاکان ما انتخاب کردند ما هم می‌توانیم انتخاب خودمان را داشته باشیم” بلکه اصلاً استبداد منتخب مردم نبود و حتی براساس قانون اساسی مشروطه سلطنتی، منتخب مردم نبود.
رضاخان با کودتای 1299 روی کار آمده بود و بعد از شهریور 1320 انگلیسی‌ها با صراحت فرزند او را روی کار آوردند و اصلاً منتخب مردم نبود و بعد از آنکه مردم قیام کردند، با کودتای 28 مرداد مجدداً روی کار آمد و این‌گونه نبود که پهلوی‌ها براساس قانون اساسی مشروطه منتخب مردم باشند.
به‌اعتقاد سلیمی‌نمین، امام در سخنرانی 12 فروردین بر عدم‌مشروعیت رویکارآمدن پهلوی‌ها انگشت گذاشت و با یک استدلال ساده فرمودند؛ “اگر نیاکان ما هم این سلسله را پذیرفته باشند، دلیلی ندارد ما آن را بپذیریم”
** استدلال امام درباره مجلس مؤسسان در سخنرانی 12 فروردین
امام قبل از بحث مجلس مؤسسان عدم‌مشروعیت پهلوی را مطرح کرده بودند، این بحث مهمی است؛ امام با هیچ کدام از مقام‌های مرتبط با پهلوی ملاقات نمی‌کردند چون مشروعیت نداشتند چراکه براساس همان قانون هم منتخب مردم نبود و مردم او را انتخاب نکرده بودند اما امام برای ساده‌سازی این قضیه فرمودند که “ولو گذشتگان ما انتخاب کرده باشند دلیلی ندارد که ما انتخاب آنها را مجبور باشیم قبول کنیم.”، درحالی‌که نیاکان ما پهلوی را انتخاب نکرده بودند و هیچ نقشی در رویکارآمدن سلسله پهلوی نداشتند فلذا باید به‌نحوی به این کلام امام پرداخت که یک استدلال ساده است که اگر نیاکان ما فرضاً چنین انتخابی داشتند، دلیلی ندارد که ما آن انتخاب را بپذیریم.
** انحراف از آن تعهداتی که بین نظام سیاسی و ملتش وجود دارد مبنای تغییر حکومت است
امروز مردم ما یک نظام حکومتی را پذیرفتند و اگر این نظام براساس قانون انسداد سیاسی ایجاد کند یا انحراف و مسیر نفی استقلال و وابستگی را دنبال کند، ملت ایران می‌توان همان رویه را که نسبت به پهلوی داشت، نسبت به نظام داشته باشد.
رفراندوم نمی‌تواند مبنای تغییر نظام قرار بگیرد بلکه انحراف از آن تعهداتی که بین نظام سیاسی و ملتش وجود دارد مبناست، اگر آن مبانی نقض شد دیگر مشروعیت نخواهد داشت؛ مثلاً استقلال، آزادی و جمهوری اسلامی که مبنای پیوند مردم با این نظام بود، اگر انسداد در آزادی شود، استقلال منحرف شود و جمهوریت یا اسلامیت در نظام سیاسی کمرنگ شود، آنجا می‌توان گفت مشروعیت در خطر است.
منبع خبر : خبرگزاری تسنیم+
نظرات کاربران