فشار خون سیستولیک و دیاستولیک چیست؟

باشگاه خبرنگاران جوان – زمانی که افراد در خصوص فشار خون صحبت می‌کنند، این، بدان معناست که آن‌ها می‌خواهند دو عددی را دریابند که نشانگر قدرت فشار خونی قلب شما به هنگام پمپاژ در بدن است.

این دو عدد «فشار خون سیستولیک» و «فشار خون دیاستولیک» نامیده می‌شود. این اعداد معمولا به وسیله دستگاه فشار خون که متشکل از یک دستبند یا بازوبندی است که به یک سنجه عقربه‌ای متصل است و به وسیله فردی که افزایش و یا کاهش فشار را بوسیله گوشی پزشکی می‌شنود، مشخص می‌شود.

هر دوی این اعداد مهم هستند؛ اما علت اهمیت آن‌ها همیشه به یک اندازه نیست. در این گزارش به چگونگی گرفتن فشار خون، این مسأله که چه فشار خونی نرمال است و برخی نتایج چه معنی می‌دهد، می‌پردازیم.

بررسی اجمالی فشار خون

زمانی که قلب می‌تپد، خون از طریق شریان‌ها در سراسر بدن حرکت می‌کند؛ اما این، «جریانی ثابت» به مانند جریان شیلنگ آب یا شیر آب داخل یک باغ نیست.

نبض جریان خون و فشاری که وارد می‌کند، لحظه به لحظه تغییر می‌کند. این فشار، به هنگام ضربان قلب به بالاترین می‌رسد (این عدد، فشار سیستولیک هست) و در فاصله میان ضربان قلب به پایین‌ترین می‌رسد (که این نیز فشار دیاستولیک است). اندازه گیری فشار خون شامل خواندن هردوی این اندازه گیری هاست. پزشکان، فشار خون را با این اعداد اندازه گیری می‌کنند تا روش استانداردی برای توصیف نبض وجود داشته باشد. هر دو فشار سیستولیک و دیاستولیک مهم هستند.

اگر اعدادی که خوانده می‌شوند، بسیار بالا باشند، این به آن معناست که فرد فشار خون بالایی دارد و اگر اعدادی که خوانده می‌شوند بسیار پایین باشند، ممکن است جریان خون کافی به مغزو دیگر اعضای حیاتی نرسد. اگر تغییراتی در اختلاف بین این دو عدد رخ دهد، این مسئله نیز می‌تواند سرنخی از وجود یک بیماری قلبی و یا مشکلات دیگر باشد.

اما طریق خواندن فشار خون به این شکل است: زمانی که فشار خون شما به این شکل (120/80) نوشته می‌شود و شما باید بخوانید ۱۲۰ بر روی ۸۰. فشار خون سیستولیک عدد بزرگتر یعنی ۱۲۰ هست و عدد کوچکتر یعنی ۸۰، فشار خون دیاستولیک محسوب می‌شود. واحد‌های این اعداد نیز «میلی متر جیوه» (mmHg) هستند.

فشار خون سیستولیک چیست؟

در طول ضربان قلب، قلب خون را به داخل رگ‌ها پمپ می‌کند. پزشکان به این «سیستول» می‌گویند و به همین دلیل است که به آن فشار خون سیستولیک می‌گویند. این فشار در طول ضربان قلب و بالاترین فشار اندازه گیری شده است. هنگامی که میزان قرائت عدد نخست، ۱۲۰ میلی متر جیوه یا کمی کمتر باشد در حالی که فرد در حالت استراحت و آرام نشسته است، فشار خون سیستولیک «طبیعی» در نظر گرفته می‌شود.

اما زمانی که فرد ورزش می‌کند یا استرس دارد و یا در شرایط مشابهی که ضربان قلب افزایش می‌یابد، قرار می‌گیرد، فشار سیستولیک بالا می‌رود. در این موارد، افزایش فشار طبیعی است. هرچند اگر فرد در حال استراحت باشد، اما عدد فشار سیستولیک بالاتر از حد طبیعی باشد، این مسئله به عنوان فشار خون بالا تلقی می‌شود.

برای همین مهم است که برای تشخیص فشار خون بالا اندازه گیری فشار خون در زمان استراحت گرفته شود. «فشار خون سیستولیک بالا» معمولا به دلیل تنگ شدن رگ‌ها و عروق رخ می‌دهد که در نتیجه بایستی قلب برای عبور دادن خون از این عروق، سخت‌تر کار کند.

همچنین اگر فشار خون سیستولیک کمتر از حد طبیعی باشد به آن افت فشار خون می‌گویند. اگر این فشار خون پایین به اندازه کافی جدی باشد، می‌تواند باعث سرگیجه یا غش شود. همچنین اگر این افت فشار به اندازه کافی طول بکشد و درمان نشود، ممکن است باعث شود اندام‌هایی مانند کلیه شما آرام آرام از کار بیفتند.

فشار خون دیاستولیک چیست؟

قلب بین ضربان ها، استراحت می‌کند تا بتواند دوباره با خون پر شود. پزشکان این مکث بین ضربان‌ها را «دیاستول» می‌نامند. فشار خون دیاستولیک، در واقع اندازه گیری در مدت این مکث و پیش از ضربان قلب بعدی است. فشار خون دیاستولیک طبیعی در هنگام استراحت، ۸۰ میلی متر جیوه یا کمی کمتر است. حتی بایستی دانست فشار دیاستولیک پایین ممکن است بر اثر کم آبی بدن، خونریزی شدید و گشاد شدن شریان‌ها اتفاق بیفتد.

شرایط گرفتن فشار خون دقیق

برای آنکه اعدادی که در فشار خون خوانده می‌شوند، دقت بالایی داشته باشند، بایستی برای دست کم ۵ دقیقه استراحت کرده و به هنگام گرفتن فشار نیز شما در مکانی آرام و گرم باشید. شما همچنین بایستی حالتی ریلکس داشته و بازوهایتان را در دو طرف تان قرار دهید. بازوبند دستگاه فشار خون نیز باید در روی بازوهایتان و تقریبا هم سطح قلبتان باشد. همچنین نبایستی پاهابتان را نیز بر روی هم انداخته باشید؛ همچنانکه مثانه شما نیز بایستی خالی باشد؛ چرا که این مسائل می‌تواند بر اعداد خوانده شده تأثیر بگذارد.

از آن رو که رعایت این شرایط در مطب‌های شلوغ پزشکان امری چالش زا به شمار می‌رود و امکان تحقق آن سخت است، بسیاری از کارشناسان پیشنهاد می‌کنند برای تشخیص اینکه فرد آیا دارای فشار خون بالاست یا خیر، بهتر است فشار خون در مدتی طولانی‌تر و با تکرار، به مانند زمانی که فرد در خانه قرار دارد، گرفته شود.

منبع: پایگاه Verywell Health