در بیماری دریچه قلب یک یا چند تا از دریچه های قلب درست کار نمی کنند. قلب شما 4 دریچه دارد که جریان خون را در جهت صحیح نگه می دارد. در بعضی موارد یک یا چند تا از دریچه ها به خوبی باز یا بسته نمی شوند و در نتیجه جریان خون قلبی مختل می شود.
درمان بیماری دریچه قلب به دریچه آسیب دیده و نوع و شدت بیماری بستگی دارد. گاهی نیاز به جراحی یا تعویض دریچه است.
علائم
بعضی از مبتلایان به بیماری دریچه قلب شاید تا سال ها علائمی نداشته باشند اما به طور کلی علائم این بیماری به شرح زیر است:
- صدای صفیر(سوفل قلبی) در زمان سمع قلب با گوشی پزشکی
- درد قفسه سینه
- ورم شکم (در نارسایی پیشرفته تریکوسپید یا دریچه سه لتی شایع تر است).
- خستگی
- تنگی نفس بخصوص در زمان فعالیت یا درازکشیدن
- ورم پا و مچ پا
- سرگیجه
- غش کردن
- ضربان قلب نامنظم
چه هنگام به پزشک مراجعه کنیم؟
اگر علائم احتمالی بیماری دریچه قلب را دارید حتماً به پزشک مراجعه کنید. در صورتی که سوفل قلبی داشته باشید پزشک شما را به یک متخصص قلب و عروق ارجاع می دهد.
علل
میترال، سه لتی، ریوی و آئورت چهار دریچه ای هستند که جریان خون را در جهت صحیح هدایت می کنند. هر دریچه فلپ هایی دارد که با هر بار ضربان قلب باز و بسته می شوند. در صورتی که یک یا چند دریچه به درستی باز و بسته نشوند، جریان خون قلبی مختل خواهد شد.
گاهی این بیماری مادرزادی است. به علاوه می تواند به دلایل مختلف مثل عفونت و سایر بیماری های قلبی رخ دهد.
مشکلات دریچه قلب عبارتند از:
- نارسایی: فلپ های دریچه به درستی بسته نمی شوند و خون به عقب پس زده می شود. این مشکل بیشتر به خاطر برآمدگی فلپ های دریچه به عقب بوجود می آید ، وضعیتی که به آن پرولاپس می گویند.
- تنگی دریچه: فلپ های دریچه ضخیم یا سفت شده و احتمالاً به هم جوش می خورند؛ در نتیجه دهانه دریچه باریک شده و جریان خون آن کاهش می یابد.
- آترزیا: دریچه تشکیل نشده و یک صفحه ضخیم بافتی جریان خون بین حفره های قلب را مسدود می کند.
ریسک فاکتورها
ریسک فاکتورهای زیادی احتمال ابتلا به بیماری دریچه قلب را افزایش می دهند:
- افزایش سن
- سابقه عفونت های خاصی که قلب را درگیر می کنند.
- سابقه بیماری قلبی خاص یا حمله قلبی
- فشار خون بالا، کلسترول بالا، دیابت و دیگر ریسک فاکتورهای بیماری قلبی
- بیماری های قلبی مادرزادی
عوارض
بیماری دریچه قلب می تواند عوارض زیادی در پی داشته باشد که در ادامه به چند مورد اشاره می کنیم:
- نارسایی قلبی
- سکته
- لخته خون
- ناهنجاری ریتم قلبی
- مرگ
تشخیص
پزشک معاینه فیزیکی انجام می دهد و به سوفل قلبی که علامت احتمالی بیماری دریچه قلب است گوش می دهد. شاید برای تشخیص دقیق لازم باشد چندین آزمایش انجام دهید.
آزمایشات تشخیصی
اکوکادیوگرافی: با هدایت امواج صوتی از یک دستگاه مبدل به قلب، تصاویر ویدئویی از قلب در حال فعالیت تهیه می شود. در این آزمایش ساختار قلب، دریچه های قلب و جریان خون آن بررسی می شود. اکوکاردیوگرام به پزشک امکان می دهد دریچه های قلب و نحوه کار کردن آن ها را از نزدیک ببیند. گاهی پزشک از یک کاردیوگرام 3 بعدی استفاده می کند.
در نوع دیگری از اکوکاردیوگرام موسوم به اکوکاردیوگرام مری گذر، یک مبدل کوچک به انتهای یک لوله وصل شده و از دهان به معده(مری) هدایت می شود. پزشک با این آزمایش نگاه دقیق تری به دریچه های قلبی می اندازد.
- الکتروکاردیوگرام (ECG). الکترودهایی که به پدهای پوستی متصل هستند ایمپالس های الکتریکی قلب را ارزیابی می کنند. ECG یا نوار قلب می تواند بزرگ شدن حفره های قلبی، بیماری قلبی و ریتم غیرطبیعی را نشان دهد.
- پرتونگاری قفسه سینه: پرتونگاری در تشخیص بزرگ شدن قلب و بیماری های خاص دریچه به پزشک کمک میکند. علاوه بر این برای تشخیص وضعیت ریه نیز از رادیوگرافی قفسه سینه استفاده می کنند.
- MRI قلبی: در MRI از میدان مغناطیسی و امواج رادیویی برای ایجاد تصاویر دقیق از قلب استفاده می کنند. MRI در تشخیص شدت بیماری و ارزیابی اندازه و عملکرد حفره های پایینی قلب موثر است.
- تست ورزش یا تست استرس: تست های ورزشی مختلف به اندازه گیری تحمل فعالیت و نظارت بر واکنش قلب به فعالیت بدنی کمک می کنند. اگر نتوانید وزش کنید احتمالاً داروهایی به شما داده می شود که اثری شبیه ورزش بر قلب دارند.
- کاتتریزاسیون قلبی. این تست اغلب برای تشخیص بیماری دریچه قلب بکار نمی رود اما اگر دیگر آزمایشات نتوانند بیماری یا شدت آن را تعیین کنند باید از کاتتریزاسیون استفاده کرد.
- پزشک یک لوله نازک(کاتتر) را از طریق یک رگ خونی در بازو یا کشاله ران می گذراند و آن را به یکی از سرخرگ های قلبی هدایت کرده و با تزریق ماده حاجب از طریق کاتتر باعث می شود شریان در تصویربرداری با اشعه ایکس دیده شود. با این روش تصویر دقیق از شریان های قلبی و نحوه عملکرد قلب بدست می آید. به علاوه می توان فشار داخل حفره های قلبی را هم اندازه گیری کرد.
درمان
درمان بیماری دریچه ای قلب به علائم شما، شدت و احتمال وخیم شدن بیماری بستگی دارد. کاردیولوژیست پزشک آموزش دیده در زمینه بیماری های قلبی است که مراقبت های لازم را به شما ارائه می کند . شاید درمان شامل نظارت وضعیت شما با ویزیت های منظم باشد. بنابراین باید این کار را انجام دهید:
- تغییراتی در سبک زندگی سالم خود ایجاد کنید.
- برای درمان علائم دارو مصرف کنید.
- در صورت وجود بی نظمی های ریتم قلب که به آن فیبریلاسیون دهلیزی می گویند باید برای کاهش خطر ایجاد لخته از داروهای رقیق کننده خون استفاده کنید.
جراحی و سایر پروسجرها
حتی اگر علائم نداشته باشید شاید در نهایت مجبور شوید برای ترمیم یا تعویض دریچه قلبی جراخی کنید. چنانچه برای یک بیماری قلبی دیگر نیاز به جراحی داشته باشید ممکن است پزشک به طور همزمان ترمیم یا تعویض دریچه را هم انجام دهد. جراحی دریچه قلب معمولاً از طریق یک برش در قفسه سینه انجام می شود. گاهی پزشک از جراحی قلبی نه چندان تهاجمی استفاده می کند یعنی در مقایسه با عمل جراحی قلب باز ، برش های کوچک تری می زند. در بعضی مراکز درمانی پزشکان با کمک ربات عمل جراحی را انجام می دهند که حداقل تهاجم را در پی دارد و در این روش از ابزارهای رباتیک برای عمل استفاده می کنند.
گزینه های جراحی شامل ترمیم یا تعویض دریچه است.
ترمیم دریچه قلب
شاید پزشک برای حفظ دریچه قلب عمل ترمیم دریچه را توصیه کند. در این شرایط جراح اقدامات زیر را انجام می دهد:
- حفرات را به یک دریچه وصل می کند.
- لت های به هم جوش خورده را از هم جدا می کند.
- طناب های پشتیبان دریچه را تعویض می کند.
- بافت دریچه اضافی را بر می دارد تا دریچه محکم بسته شود.
جراح اغلب حلقه دور دریچه را با ایمپلنت یک حلقه مصنوعی محکم یا تقویت می کند. در بعضی از موارد پزشکان با استفاده از لوله های باریک و بلند(کاتتر) برای ترمیم دریچه های خاص استفاده می کنند که این روش کم تر تهاجمی است. در این پروسجر گیره ، پلاگ یا وسایل دیگری هم بکار می رود.
تعویض دریچه قلب
اگر دریچه قابل تعمیر نباشد باید آن را با یک دریچه مکانیکی یا مصنوعی ساخته شده از بافت قلب انسان، گاو یا خوگ (دریچه بافت یا بیولوژیکی) جایگزین کنند. در صورت استفاده از دریچه مکانیکی باید تا آخر عمر از داروهای رقیق کننده خون استفاده کنید که مانع ایجاد لخته می شوند. دریچه های بافت بیولوژیکی به مرور زمان خراب می شوند و معمولاً نیاز به تعویض دارند.
برای تعویض دریچه آسیب دیده آئورت از پروسجر کم تهاجم تری به نام تعویض دریچه آئورت ترانس کاتتر(TAVR) استفاده می شود. در این روش پزشک یک لوله نازک بلند(کاتتر) را به داخل یکی از شریان های پا یا سینه می فرستند و آن را به سمت دریچه قلب هدایت می کند.دریچه جایگزین با این کاتتر به محل مناسب منتقل می شود.
سبک زندگی و درمان های خانگی
برای بررسی دقیق شرایط باید به طور منظم با پزشک در تماس باشید.
بهتر است برای سلامت قلب خود تغییراتی در سبک زندگی تان ایجاد کنید که در زیر به چند مورد اشاره می کنیم:
- یک رژیم غذایی سالم برای قلب: سبزی و میوه ، فرآورده های لبنی کم چربی یا بدون چربی، مرغ، ماهی و غلات کامل مصرف کنید. از مصرف چربی های اشباع یا ترانس و قند و شکر اضافه خودداری نمایید.
- حفظ وزن سالم: وزنتان را در محدوده وزن سالم نگه دارید. اگر دچار چاقی یا اضافه وزن هستید ، باید وزنتان را کم کنید.
- انجام فعالیت بدنی منظم: هر روز 30 دقیقه از وقت خود را به انجام فعالیت های بدنی مثل پیاده روی سریع اختصاص دهید.
- مدیریت استرس: تمرینات ریلکسیشن مثل مدیتنیشن و تنفس عمیق را امتحان کنید؛ فعال باشید و با خانواده و دوستان وقت بگذرانید.
- تنباکو را فراموش کنید: سیگار را ترک کنید و برای این منظور از پزشک کمک بگیرید تا منابعی را به شما معرفی کنید. ملحق شدن به یک گروه پشتیبان هم ایده خوبی است.
زنان مبتلا به بیماری دریچه قلب باید قبل از بارداری با پزشک خود مشورت کنند. پزشک می تواند به شما بگوید که با خیال راحت چه داروهایی را مصرف کنید و اینکه آیا لازم است قبل از بارداری بیماری دریچه را درمان کنید یا نه .
در طول بارداری باید حتماً تحت نظر دکتر باشید.
اگر بیماری تان شدید است شاید پزشک برای کاهش عوارض به شما اجازه بارداری ندهد.
مقابله و حمایت
در صورت ابتلا به بیماری دریچه قلب ، این راهکارهای مقابله ای را به خاطر بسپارید:
- مصرف دارو: داروها را طبق دستور پزشک مصرف کنید.
- دریافت پشتیبانی: دریافت حمایت از سمت خانواده و دوستان در مقابله با بیماری موثر است. از پزشک در مورد گروه های پشتیبانی سوال کنید.
- فعال باشید: حفظ فعالیت بدنی خیلی خوب است. شاید پزشک در مورد نوع و شدت فعالیت فیزیکی توصیه هایی داشته باشد.
آمادگی برای ویزیت پزشک
در صورت ابتلا به بیماری دریچه قلب به پزشک مراجعه کنید. با بکار بردن اطلاعات زیر برای ویزیت آماده شوید:
چه کاری می توانید انجام دهید:
- از محدودیت های قبل از ویزیت مطلع شوید. وقتی وقت ویزیت می گیرید بپرسید که آیا لازم است کاری انجام دهید؟
- علائم را یادداشت کنید حتی علائمی که به نظر ارتباطی با بیماری دریچه قلب ندارد.
- اطلاعات شخصی اصلی مثل سابقه خانوادگی بیماری قلبی ، هر گونه استرس یا تغییرات اخیر در زندگی را بنویسید.
- تمام داروها، ویتامین ها و مکمل های مصرفی تان را لیست کنید.
- در صورت امکان با یک دوست یا یکی از اعضای خانواده تان بروید. گاهی آن ها اطلاعاتتی را یادآوری می کنند که شما فراموش کردید.
- برای بحث در مورد رژیم غذایی و ورزش آماده باشید. اگر در حال حاضر برنامه غذایی و ورزشی خوبی ندارید ، با پزشک در مورد چالش هایی که در ابتدای راه با آن مواجه خواهید شد صحبت کنید.
- اگر سوالی دارید بنویسید تا در زمان ویزیت از پزشک بپرسید.
برای بیماری دریچه قلب باید این سوالات اساسی را از پزشک بپرسید:
- علت احتمالی علائم یا بیماری
- سایر علل احتمالی علائم یا بیماری
- آزمایشات لازم
- بهترین درمان
- جایگزین های دارویی برای رویکرد اولیه پیشنهادی
- در صورت ابتلا به بیماری های دیگر: بهترین روش مدیریت تمام این بیماری ها
- نیاز به رعایت محدودیت
- نیاز به مراجعه به یک متخصص
- در صورت نیاز به جراحی ، جراح پیشنهادی پزشک کیست؟
- آیا جایگزین ژنریکی برای داروهای تجویز شده وجود دارد؟
- آیا بروشور یا مطالب چاپی وجود دارد که بتوانم با خودم ببرم؟ چه وب سایت هایی را پیشنهاد می کنید؟
هر سوالی دیگری که دارید بپرسید .
از پزشک چه انتظاری دارید؟
احتمالا پزشک از شما چند سوال می پرسد:
- علائم از چه زمانی شروع شد؟
- علائم مداوم بوده یا موقتی؟
- شدت علائم چقدر است؟
- به نظرتان چه چیزی علائم را بهتر می کند؟
- به نظرتان چه چیزی علائم را بدتر می کند؟
نظرات کاربران