با افزایش میزان چاقی در اقصی نقاط جهان، شیوع بیماری کبد چرب غیرالکلی (NAFLD) نیز افزایش یافته و در حال حاضر شایع ترین علت بیماری های کبدی در کشورهای توسعه یافته است.
NAFLD بیشتر در مبتلایان به چاقی مرکزی و ریسک فاکتورهای متابولیک مشاهده می شود.
تشخیص NAFLD زمانی اتفاق می افتد که نتایج تصویربرداری بیمار از شواهد استئاتوز کبدی حکایت داشته باشد یا آنزیم های کبدی بیماری با ریسک فاکتورهای متابولیک افزایش یابد؛ البته به شرط اینکه بیمار دچار سوء مصرف الکل یا سایر بیماری های کبدی نباشد.
مرحله فیبروز کبدی مهمترین فاکتور پیش آگاهی است بنابراین بایستی در تمامی بیماران بررسی شود؛
با انجام آزمایشات خون ساده و روش های تصویربرداری می توان بدون نیاز به بیوپسی کبد، مرحله دقیق فیبروز را تشخیص داد.
هدف از این بررسی روایی، بازبینی کاربردی روش های تشخیص و مراحل NAFLD با استفاده از آزمایشات غیرتهاجمی است.
این آزمایشات در مراقبت های اولیه و ثانویه کاربرد گسترده ای دارند. اگرچه BMI یا شاخص توده بدنی اکثر مبتلایان به NAFLD در محدوده چاق یا اضافه وزن قرار دارد، 7% از موارد دارای BMI نرمال بودند ولی با اینحال شواهدی از چربی مرکزی داشتند.
تشخیص بیماری کبد چرب غیرالکلی
بیشتر مبتلایان به NAFLD بدون علامت هستند و به طور تصادفی شواهدی از افزایش آنزیم های کبدی یا استئاتوز را نشان می دهند.
شایع ترین ناهنجاری آنزیم کبدی در مبتلایان به NAFLD، افزایش میزان گاماگلوتامیل ترانسفراز (GGT) است. افزایش ترانس آمینازها نیز مشهود است اما در 80% مبتلایان به NAFLD میزان آلانین آمینوترانسفراز در محدوده آزمایشگاهی “نرمال ” قرار دارد.
کبد چرب معمولا یک بیماری خاموش است و بخصوص در مراحل اولیه نشانه‌ای ندارد ولی زمانیکه بیماری پیشرفت کند، می‌تواند باعث علایم مبهمی همچون:
- خستگی مزمن
- کاهش وزن یا کم‌اشتهایی
- ضعف
- حالت تهوع
- گیجی، ضعف قوه تشخیص یا مشکل در تمرکز کردن
- بیمار علاوه بر موارد فوق گاهی با علایم زیر نیز مواجه می‌شود:
- درد مرکز یا قسمت راست بالای شکم
- کبد بزرگ شده
- تیره شدن رنگ پوست یا لک صورت، جوش صورت که معممولاً روی گردن یا زیربغل رخ می‌دهد.
- سفید شدن زبان
- بوی بد دهان
- کهیر و حساسیت‌های پوستی
- خارش پوست
- تعرق بیش از اندازه
- بوی نامطبوع و زننده بدن
- حلقه‌های تیره زیر چشم
- زرد شدن چشم
- قرمزی، تورم و خارش چشم (حساسیت چشم)
- آکنه دوران بزرگسالی (آکنه روزاسه) ـ (جوش‌های قرمز اطراف بینی، گونه‌ها و چانه)
- ظاهر شدن خال‌ها و نقطه‌های مایل به قهوه‌ای روی پوست مانند لک صورت (خال‌های کبدی)
- قرمز شدن کف پا و دست که گاهی با خارش و التهاب نیز همراه است.
- سرخ شدن صورت یا افزایش تعداد رگ‌های خونی صورت (مویرگ‌ها/ رگ‌ها)
- سردرد، سرگیجه و در مواردی تنگی نفس
مراحل چهارگانه NAFLD
زمان مورد نیاز: 10 دقیقه.
در این نوشته مراحل چهارگانه NAFLD جهت آشنایی شما معرفی شده است.
- کبد چرب ساده (استئاتوز)
استئاتوز کبدی مرحله اول بیماری است و زمانی اتفاق می افتد که سلول های کبدی چربی اضافی تولید می کنند اما این چربی خطرناک نیست . معمولا بیمار علایمی ندارد و حتی شاید تا زمان دریافت نتایج آزمایشات خون، متوجه بیماری خود نشود .
- استئاتوهپاتیت غیرالکلی (NASH)
تنها تعدادی معدودی از مبتلایان به کبد چرب ساده به مرحله دوم بیماری موسوم به استئاتوهپاتیت غیرالکلی(NASH) دچار می شوند .
NASH نوع تهاجمی تری از بیماری است که در آن التهاب کبدی اتفاق می افتد .
التهاب پاسخ غیراختصاصی بدن به آسیب یا جراحت است و در این مورد از آسیب سلول های کبدی حکایت دارد.
ممکن است فرد مبتلا به NASH در قسمت فوقانی راست شکم درد خفیفی را احساس کند. - فیبروز کبدی
برخی مبتلایان به NASH با پیشرفت بیمار به فیبروز دچار می شوند؛
به بیان بهتر در نتیجه التهاب مداوم کبد، در اطراف سلول های کبدی و عروق خونی بافت اسکار فیبروزی ایجاد شده و این بافت فیبروزی جایگزین برخی از بافت های سالم کبد می شود.
اما هنوز به اندازه کافی بافت سالم وجود دارد تا کبد بتواند عملکرد طبیعی خود را ادامه دهد. - سیروز کبدی
این مرحله آخرین قدم از مراحل چهارگانه می باشد.
درصورتی که موارد ذیل را درخود مشاهده می کنید، مستعد ابتلا به NAFLD هستید :
- چاقی یا اضافه وزن
- دیابت نوع 2 ( این بیماری باعث افزایش جذب چربی در سلول های کبدی می شود).
- سن بالای 50 سال
- فشار خون بالا
- کلسترول بالا
- کاهش وزن سریع مانند سوء تغذیه یا انجام اعمال جراحی کاهش وزن
آیا امکان بهبودی و اصلاح کبد چرب وجود دارد؟
کبد چرب می تواند به مشکلات جسمانی متعددی بیانجامد.
خوشبختانه اگر درمراحل اولیه بیماری تشخیص داده شود، امکان بهبود و اصلاح وجود دارد.
با پیروی از یک رژیم غذایی سالم، افزایش فعالیت بدنی و مصرف مکمل ها می توانید چربی اضافی را کاهش داده و از خطر ابتلا به موارد پیشرفته تر بیماری جلوگیری کنید.
وزن کم کنید
درصورت چاقی یا اضافه وزن،برای رسیدن به وزن سالم میزان کالری مصرفی روزانه را کاهش و میزان فعالیت فیزیکی را افزایش دهید.
کاهش کالری مصرف کلید کاهش وزن و مدیریت بیماری است. اگر در گذشته سعی در کاهش وزن داشتید و ناموفق بودید از پزشک خود کمک بگیرید.
یک رژیم غذایی سالم انتخاب کنید
یک رژیم غذایی سالم و سرشار از میوه، سبزیجات و غلامت کامل داشته باشید و میزان کالری دریافتی را محاسبه کنید.
ورزش کنید و فعال تر باشید
اکثر روزهای هفته حداقل 30 دقیقه ورزش کنید.
اگر در پی کاهش وزن هستید، ورزش می تواند کمک موثری باشد ؛ اما اگر سابقه ورزش منظم ندارید، ابتدا با پزشک معالج خود مشورت نموده و به آرامی شروع کنید.
دیابت خود را کنترل کنید
برای کنترل دیابت از دستورالعمل های پزشک معالج خود پیروی کنید.
داروها را طبق دستور پرشک مصرف نموده و قند خونتان را به دقت چک کنید.
کلسترول خون را کاهش دهید
یک رژیم غذایی گیاهی و سالم، تمرین و مصرف داروها می تواند کلسترول و تری گلیسریدهای شما را در سطح نرمال نگه دارد.
از کبد خود مراقبت کنید
از مواردی که استرس بیش از حدی به کبد شما وارد می کنند، بپرهیزید.
برای مثال الکل ننوشید. همه داروها را طبق دستور پزشک مصرف کنید.
قبل از مصرف هرگونه داروی گیاهی با پزشک خود مشورت کنید چراکه همه محصولات گیاهی بی خطر نیستند.
ویتامین E
به لحاظ تئوری ویتامین E و سایر ویتامین های موسوم به آنتی اکسیدان می توانند با کاهش یا خنثی سازی صدمات ناشی از التهاب، از کبد محافظت نمایند اما در این باره به مطالعات بیشتری نیاز داریم.
قهوه
در بررسی مبتلایان به کبدچرب غیرالکلی، افرادی که روزانه دو یا چند فنجان قهوه می نوشیدند، در مقایسه با کسانی که قهوه مصرف نمی کردند، آسیب های کبدی کم تری داشتند.
هنوز مشخص نیست که قهوه چه تاثیری بر آسیب های کبدی دارد اما براساس یافته های تحقیقاتی احتمالا قهوه حاوی ترکیبات خاصی است که می توانند در کاهش التهاب موثرباشند.
اگر درحال حاضر قهوه می نوشید، ممکن است با این نتایج احساس بهتری نسبت به قهوه صبحگاهی داشته باشید؛ در غیر این صورت، این دلیل خوبی برای شروع نیست. در مورد مزایای بالقوه قهوه با پزشک معالج خود مشورت کنید.
سوالات متداول
کبد به طور مداوم در حال احیا و بازسازی است از همان لحظه ای که مصرف الکل را قطع کنید، فرآیند درمان آغاز می شود.
این فرآیند ممکن است چند هفته یا حتی چندین سال به طول بیانجامد؛ همه چیز به سلامت شما بستگی دارد .
کاهش وزن تغییر رژیم غذایی و افزایش فعالیت بدنی ، درمان اصلی بیشتر مبتلایان به کبد چرب و NASH است.
در بسیاری از موارد، به نظر می رسد کاهش وزن تاثیر مستقیمی بر بهبود بیماری دارد زیرابا کاهش وزن ، چربی کبدی کاهش می یابد!
معمولا معتادان الکلی فقط 10 سال فرصت دارند !
این افراد عموما در مرحله سوم بیماری هستند کبد چرب یعنی تولید چربی در کبد !
چاقی، مهمترین عامل خطر ابتلا به کبد چرب غیرالکلی
افزایش ریسک ابتلا به NAFLD می تواند ژنتیکی باشد اما الگوی وراثت آن ناشناخته است .
این بیماری در افراد 40-30 ساله شایع است .
نظرات کاربران